Transformatie naar een vloeibaar tijdperk

Je noemt jezelf tijdgeestonderzoeker. Wat doet een tijdgeestonderzoeker?

“Ik combineer verschillende rollen binnen een divers en open netwerk. Dat begint met kennis, goed luisteren en ideeën in perspectief plaatsen. Als spreker, gespreksleider, toezichthouder en oprichter van Studio Zeitgeist gebruik ik deze inzichten, in samenwerking met anderen. Dat levert nieuwe contacten en inzichten op, die ik weer kan onderzoeken. Zo is de cirkel rond. Hoewel de term tijdgeestonderzoeker lang niet alles dekt wat ik doe, omschrijft het wel de bron. Overigens word ik best vaak als trendwatcher aangekondigd. (Glimlachend) Daar kan ik prima mee leven hoor.”

Wat vertelt het onderzoek jou? Wat is de tijdgeest?

“Onze tijdgeest is er een van transformatie: van het industriële tijdperk gaan we naar een vloeibaar tijdperk. En de veranderingen gaan steeds sneller! De vraag is dan ook hoe je jezelf en je organisatie moet organiseren in een tijd waarin verandering continu is en geen zekerheid overeind blijft. Onze huidige structuren zijn namelijk vaak te traag om op tijd en adequaat te reageren op de vele veranderingen die op ons afkomen, laat staan om erop te anticiperen.”

Wat doe jij daaraan?

“Waar anderen chaos en bedreiging zien, leg ik samen met mijn studiogenoten herkenbare patronen en kansen bloot. Op basis van deze inzichten bouwen we binnen organisaties aan succesvolle transformaties, met optimisme, energie en creativiteit. Zo bevorder je de weerbaarheid van mensen en hun organisaties om met grote veranderingen om te gaan. Dat is hard nodig. We staan met elkaar voor grote (toekomstige) uitdagingen en hebben allerlei kansen die we in onze verbanden nu al kunnen oppakken.”

Over welke uitdagingen hebben we het dan precies?

“In onze continue zoektocht naar succesvolle, vloeibare organisaties hebben we tot nu toe zeven strategieën kunnen formuleren die organisaties zouden moeten volgen om succesvol te zijn in de vloeibare samenleving. Deze zeven strategieën hebben we uiteengezet in onze whitepaper ‘The Transformation Playground’. In mijn lezingen sta ik stil bij hoe organisaties deze strategieën kunnen inzetten met als doel een succesvolle organisatiestrategie te kunnen ontwikkelen waarmee het handelingsperspectief in de vloeibare samenleving toeneemt.”

Waar zit de meeste pijn?

“Iedereen heeft te maken met grote verandering, dus voor alle organisaties en professionals is het nuttig zich af te vragen wat men toevoegt en op basis van de inzichten actie te ondernemen. Wel zie je dat bepaalde sectoren voor een extra grote uitdaging staan. Zo heeft de middenstand al jaren te maken met een flinke transformatie waarbij vooral het middensegment de ene na de andere icoon zag verdwijnen. Maar ook nationale overheden hebben moeite met hun taak. Ze hebben minder oplossingen te bieden, terwijl er op het lokale en internationale vlak juist steeds meer te doen is (en valt). Dat realiseren grote bedrijven zich ook. Zij opereren binnen een maatschappelijke omgeving en horen de stemmen doorklinken tot in de aandeelhoudersvergadering en dus tot de ‘boardrooms’. Ook zij moeten mee met de verandering. In mijn boek ‘Het einde van het midden’ ben ik uitgebreid op gevolgen hiervan ingegaan.”

Het idee van gedeeld leiderschap werkt in het echte leven ook.

Waar leidt de verandering toe?

“De samenleving vereist dat we inspelen op andere vragen, waardoor we anders aan moeten kijken tegen onze kernactiviteiten. De vloeibare samenleving vereist nieuwe diensten en producten, maar ook de flexibiliteit om ze in een breder netwerk tot stand te brengen, dus om de werkwijze te veranderen. De vraag ‘Zijn we met het goede bezig?’ draait om het creëren van waarde en dat gaat zeker over geld, maar ook om beweegredenen en overtuigingen. Daarmee verbind je je met de rest van de wereld.”

Kun je daar een voorbeeld van geven?

“Tijdens de coronacrisis werkten twee farmaceutische bedrijven met elkaar samen. Het gevolg was dat er sneller een doeltreffend medicijn op de markt kwam. Daar zijn de bedrijven in kwestie zeker niet slechter van geworden, maar binnen deze sector ligt samenwerking niet zo voor de hand. Hun context veranderde plotseling, wat een stimulans gaf om het anders aan te pakken. Maar voor iedereen verandert de wereld vrij snel – en veel bedrijven blijven de zaken aanpakken op de manier die ze gewend zijn. Is dat niet gek?”

Is dat gek?

“Heel gek, maar ik snap het ook wel. Want we hebben het zo geleerd, op school en vaak ook in de praktijk. Een organisatie doet dingen in een structuur van afdelingen, chefs, functies en protocollen. Dat voelt vertrouwd aan, in dit geval reden te meer om het ter discussie te stellen.”

Waar begint die verandering?

“De verandering begint bij onze opvatting over leiderschap. Ons narratief is verouderd. We praten over leiderschap alsof succes afhangt van een enkeling. Dus kijken we tegen leiders op alsof ze de helden uit een actiefilm zijn. Wel een oude film, want een beetje nieuwe heldenfilm is al verder. In ‘The Avengers’ werken de superhelden samen, ieder met haar/zijn/hen eigen unieke kracht. Dat idee van gedeeld leiderschap werkt in het echte leven ook. Niet om morgen als totaaloplossing over je organisatie heen te kieperen, want dan stuur je mensen het bos in. Wel om vandaag al te beginnen vanuit de gedachte dat leiderschap een capaciteit van het team is. Hoe je dat organiseert, is maatwerk: daar zoek je samen naar.”

De verandering begint bij onze opvatting over leiderschap. Ons narratief is verouderd

Wat is jouw zoektocht?

“Ik zoek steeds naar nieuwe perspectieven. Zo ben ik bezig met het bezoeken van alle landen in de wereld. Ik reis dus veel, maar lees ook veel en spreek veel mensen. Zo ontstaat een netwerk van ideeën, waaraan ik op mijn eigen wijze bijdraag. Die zoektocht gaat natuurlijk altijd door. Onderweg verbind ik me met zeer diverse mensen met even zo verschillende ideeën en perspectieven.”

Is er een gemene deler binnen jouw netwerk?

“Nieuwsgierigheid en een gevoel voor urgentie. Die twee waarden heeft eigenlijk iedereen met wie ik mij verbind, in welke rol ook. Waar nodig overtuig ik mensen graag! Er zijn zoveel mooie kansen om samen mee aan de slag te gaan.”

Bron: ACADEMY Magazine 2022-2023