‘Vooruit falen’ maakt een mislukking vaak achteraf briljant

“Bij zaken met een lange looptijd die je op dit moment aanpakt, moet je dus meteen inbouwen dat er dingen gaan gebeuren waardoor alles anders kan lopen”, is de eerste boodschap die Paul Iske wil meegeven als we vragen welke mislukkingen er dit en volgend jaar aankomen en wat we ervan kunnen leren om ze achteraf als briljant te kunnen beschouwen. “Van twee jaar vrijheidsbeperkende maatregelen hebben we bijvoorbeeld geleerd dat de wereld constant verandert en besluitvorming een belangrijke factor is voor de politiek en iedereen.” Dat maakt van het overheidsbeleid een mislukking, die dankzij het inzicht dat we erdoor hebben gekregen positief kan uitpakken. “Dat geldt in dat geval voor de politiek, maar ook privé zijn mislukkingen absoluut om te toveren in briljante mislukkingen.”

Ik ben wel de hogepriester van het mislukken, maar hou helemaal niet van mislukken”, vervolgt Iske. Een oorlog heeft vaak direct de potentie één grote mislukking te worden, maar vaak wordt die niet briljant, doordat keer op keer blijkt dat de komst van een nieuwe niet is vermeden. “Ik voorspel niet de toekomst, maar praat over wat mogelijk is. Al aan het begin van de oorlog in Oekraïne waren er symptomen die erop wezen dat dit anders zou kunnen lopen dan velen, misschien inclusief het Kremlin zelf, op dat moment dachten. De strijd is niet zo snel gestreden als aanvankelijk gedacht, mede door de sterke reactie van het Westen en de felle en georganiseerde weerstand vanuit Oekraïne. Als Poetins doel was à la de Krim snel een gebied veroveren – het blijft gissen – kun je spreken van een grote mislukking. Zonder winnaars.” Is dat dan een briljante of een grote mislukking?

“Om te definiëren wat een briljante mislukking is, maak ik gebruik van de VIRAL-formule”, zegt Iske. De V staat voor ‘Value’ (het initiatief is de moeite waard en getuigt van Visie), de I voor Inzet, de R voor Risico’s (niet per se te vermijden, maar er wel verantwoord mee omgaan), de A voor Aanpak (goed gebruikmaken van aanwezige kennis en middelen) en de L voor Leren. Kan die oorlog een briljante mislukking zijn? “Nee, want we hebben het probleem met de eerste factor, Visie, maar ervan leren om een soortgelijke mislukking te voorkomen kan wel.”

Vooruitkijkend zegt hij: “Vanwege de toestand in de wereld gaat een aantal projecten de komende tijd niet slagen. Bijvoorbeeld door tekorten aan mensen en chips blijft de introductie van nieuwe producten en technieken uit. We willen af van Russisch gas, maar om dat te realiseren zijn er onvoldoende installateurs.” Iske noemt een visie voor het opkalefateren van drie wijken in Den Haag die op zich goed is, maar dreigt te mislukken doordat bewoners er onvoldoende bij zijn betrokken en wet- en regelgeving belemmerend werken. Die mislukking wordt pas briljant als dat is rechtgezet.

Een ander voorbeeld: “Als ondernemer vind ik het e-herkenningssysteem dat de Belastingdienst introduceert schandalig, omdat dit inhoudt dat je nu (108 euro per drie jaar) moet betalen om BTW-aangifte te doen.” We praten over de 0% BTW op gezonde voeding, die niet meteen kan ingaan doordat de systemen van de Belastingdienst het niet aankunnen, de toeslagenaffaire, NOW-regelingen en studenten die worden afgescheept met een ‘hondenfooi’ als compensatie voor het moeten afsluiten van dure leningen. Daar is nu nog weinig briljants in te herkennen.”

Privacy en e-herkenning

“De wereld staat in de fik. Hoe haal je het in je hoofd op zo’n moment nog even nieuwe dingen er doorheen te jassen waar niemand op zit te wachten?” Van fraudegevoelige QR-codes, als toegangsbewijs een mislukking, heeft Iske geleerd dat die ervaring briljant kan uitpakken: “Er is een goede oplossing die gebruikmaakt van gezichtsherkenning. Mensen maken zich zorgen over privacy en denken aan China en snappen er dus helemaal niks van. Ik werk met een club die je gezicht scant. Daaruit halen ze kenmerken die ze vertalen in een getal dat hoort bij jouw gezicht. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft het afgeschoten, maar dit op vele terreinen toepasbare systeem biedt juist meer privacy. Wanneer je langs een tehuis voor demente mensen loopt en het herkent jouw getal niet, dan loop je gewoon door en niemand weet wie je bent. Als je een bewoner bent en niet buiten mag zijn wordt het getal wel herkend en halen ze je naar binnen.”

“De wet zegt nu nog dat je bent geregistreerd als je met je hoofd voor een camera bent geweest, maar die dateert uit de tijd dat deze technologie niet bestond. Mensen zitten helemaal vast in het oude denken dat gezichtsherkenning privacyschending is.” Is het geen mislukking dat over dit systeem zo weinig bekend is? “Het tegenovergestelde is waar. Dat komt voor een deel doordat de overheid lijdt aan informatieobesitas, die wil zoveel mogelijk informatie van je hebben. Dat willen we dus niet en is een grote mislukking. Maar het kan een briljante mislukking worden als een volgend kabinet leert van de fouten van dit kabinet.”

Oproep

We hebben de financiële crisis gehad, de gezondheids-, stikstof-, PFAS- en klimaatcrisis zijn nog niet weg, er is een oorlog tussendoor gekomen en er komen nog crises aan, zoals de volksverhuizingen en de huizencrisis. “Mijn oproep is daarom: Ga er vanuit dat de komende tijd dingen gebeuren die de meeste plannen onderuit halen en vraag je af wat je geleerd hebt van crises uit het verleden. Ik doe nu onderzoek met vijftien partijen naar wat we doen met de wetenschap dat we allerlei dingen zullen meemaken die we nu niet weten. Alle nu gemaakte plannen die jaren bestrijken gaan mislukken of in elk geval anders uitpakken dan we verwachten.

Door vooruit te falen, dus voordat je begint te leren van dingen die mis hadden kunnen gaan, maar dus nog niet daadwerkelijk mis zijn gegaan, heb je wel de faalopbrengsten, maar niet de faalkosten.

Dat geldt ook voor bedrijven die bijvoorbeeld compleet nieuwe productlijnen in de markt zetten en tijdens dat traject tegen allerlei zaken aanlopen.” We praten over timing met als voorbeeld de introductie van e-herkenning. “Vraag je of je op het goede moment met plannen komt. Wanneer je te laat bent heeft het dan überhaupt nog zin en als je te vroeg bent is de vraag of de wereld er al ontvankelijk of klaar voor is. En kijk eens naar de wet- en regelgeving en bepaalde patronen die moeten worden opgelost: past jouw nieuwe oplossing in die wereld met de bestaande aanpakken, wetten en regels?”

De kern

“De kern van het verhaal: aan de ene kant weten we dat dingen anders lopen. Dat kunnen we leren uit het verleden, maar toch trappen mensen toch telkens weer in de valkuil door zich niet te realiseren dat anderen anders kunnen denken en structuren en wet- en regelgeving verhinderen dat jij kunt veranderen. Mensen zijn ook weinig wendbaar en nemen niet de tijd om dingen uit te zoeken voordat ze iets proberen. Kennisontwikkeling is zo belangrijk. Ze moeten ook leren op tijd te stoppen met iets.” Voordat het helemaal mislukt en het briljante uit het zicht raakt.

Bron: ACADEMY® Magazine 2022-2023