Staan voor kinderen: hoe bezield leiderschap richting geeft aan systeemvernieuwing in onderwijs en jeugdzorg

Systemen in onderwijs en jeugdzorg piepen en kraken onder de druk van bureaucratie, wachtlijsten en prestatiedruk. Gelukkig groeit het besef dat echte verandering niet van buitenaf komt. Maar dat besef moet sneller doordringen — in het belang van kinderen. De aanpak van gemeente Apeldoorn in het terugbrengen van kinderen die doorstromen naar jeugdzorg is veelbelovend. Maar wat betekent dit voor jouw school, jeugdorganisatie of team? Daarover vertelt Hélène van Oudheusden in haar lezingen.

De transformatie die nodig is in opvoeding, onderwijs en zorg begint bij mensen die durven te luisteren naar hun innerlijke kompas. Mensen die niet alleen werken voor kinderen, maar met hen. Die hun eigen bezieling volgen en daarmee ruimte maken voor de uniciteit van ieder mens — groot én klein.

Als spreker, schrijver en verbinder tussen systeeminnovatie en innerlijk leiderschap zie ik dagelijks hoe deze beweging groeit. Professionals gaan op ontdekkingsreis langs beleidsvraagstukken en maatschappelijke structuren én langs hun eigen innerlijke landschap. Want wie van binnenuit durft te staan voor kinderen, wordt een bron van verandering.

1. Van werken voor naar werken met

Een van de meest fundamentele verschuivingen die ik bepleit, is die van werken voor naar werken met kinderen. In veel systemen — van jeugdzorg tot onderwijs — is de relatie tussen professional en kind nog steeds hiërarchisch. De volwassene ‘weet’, beslist, begeleidt. Het kind ondergaat, volgt, probeert zich aan te passen. Maar kinderen zijn geen objecten van zorg. Ze zijn volwaardige mensen met een eigen wijsheid, ritme en behoefte aan verbinding.

Werken met betekent dat we kinderen serieus nemen als partners in hun eigen ontwikkeling. Dat we luisteren naar hun stem, hun lichaamstaal en hun dromen. Dat we niet alleen protocollen volgen, maar ook afstemmen op wat er werkelijk nodig is. Dit vraagt om een andere houding: open, nieuwsgierig, gelijkwaardig. En het vraagt moed want het betekent controle loslaten en ruimte geven aan het onbekende. Daarbij kom je ook je eigen ervaringen en emoties tegen, zeker als er in jouw jeugd niet goed voor je is gezorgd. Hoe kun je dan tóch opkomen voor betere zorg voor de huidige generatie?

In mijn werk zie ik hoe deze verschuiving leidt tot meer vertrouwen tussen generaties, meer creativiteit en duurzamere oplossingen. Wanneer professionals kinderen uitnodigen om mee te denken, mee te voelen en mee te scheppen, ontstaat een veld van co-creatie waarin iedereen zijn uniciteit kan inbrengen — en groeit de compassievolle maatschappij.

2. Bezield leiderschap: staan voor kinderen van binnenuit

Systeemverandering is geen technische exercitie. Het is een bezielde beweging die begint bij mensen. Mensen die hun innerlijke leiderschap durven aanspreken. Die niet wachten op toestemming van bovenaf, maar van binnenuit voelen wat klopt — en daar voor gaan staan.

Bezield leiderschap is een authentieke houding. Het is de bereidheid om jezelf te kennen, je kwetsbaarheid te omarmen en je intuïtie serieus te nemen. Als je dat bij jezelf doet, kun je ook voelen wat een kind nodig heeft — juist als dat niet in het protocol staat. Innerlijk leiderschap is de moed om te spreken namens kinderen die nog geen woorden hebben, en om systemen te veranderen die hun menselijkheid zijn kwijtgeraakt.

Ik denk hier ook aan de indrukwekkende manier waarop vrijwilligers op Griekse eilanden grassrootsstructuren bouwden voor de opvang van vluchtelingkinderen, omdat bestaande zorgstructuren te traag schakelden.

Wanneer je professionals uitnodigt om contact te maken met hun bezieling, gaan ze aan de slag met vragen als: Wat drijft jou werkelijk? Waar voel jij vuur, verdriet, verlangen? Want alleen wie zichzelf kent, kan authentiek aanwezig zijn voor een ander. En alleen wie durft te staan voor kinderen — ook als dat ‘niet past in de regels’ — is een katalysator voor echte verandering.

3. We hebben elkaars uniciteit nodig

Verandering ontstaat niet in isolatie. We hebben elkaar nodig als unieke stemmen in een groter koor. Juist in onze verschillen schuilt de kracht van vernieuwing. De één denkt in beelden, de ander in structuren. De één voelt feilloos aan wat er speelt, de ander weet hoe je dat vertaalt naar beleid. Samen kunnen we zo structuren bouwen die precies zijn afgestemd op wat kinderen met wie jij werkt nodig hebben.

Ik geloof dat ieder mens een unieke sleutel draagt voor de toekomst van kinderen. Maar die sleutel wordt pas zichtbaar als we durven vertragen, verbinden en vertrouwen. Als we elkaar niet beoordelen op functie of status, maar op aanwezigheid en intentie.

Een uitnodiging tot transformatie

In lezingen creëer ik ruimte om ieders uniciteit te ontdekken — in een veld waarin mensen elkaar werkelijk ontmoeten. Want wanneer maskers af mogen, kan de essentie zichtbaar worden.
Innerlijk leiderschap en systeemvernieuwing voor kinderen is een bezielde reis. Je wordt als professional, ouder of beleidsmaker uitgedaagd om je eigen plek opnieuw te definiëren. In de manier waarop je luistert naar jezelf, een kind of een collega.

Voor kinderen geef ik woorden aan wat vaak onzichtbaar blijft. Ik verbind de binnenwereld van mensen met de buitenwereld van systemen. Ik breng rituelen, verhalen en beleidsvragen samen in een veld van compassie en creatie. En ik nodig je van harte uit om mee te doen.

Omdat kinderen wachten op mensen die durven te staan — niet boven hen, maar met hen.
Wil je weten hoe deze aanpak van innerlijk leiderschap en compassievolle systeemverandering werkt in jouw context? Boek de lezing op maat.