Drie tips tegen keuzestress

Als er één woord is dat onze cultuur typeert, dan is het misschien wel vrijheid. Kom niet aan onze vrijheid, want dan kom je aan ons. Ten opzichte van generaties voor ons, hebben we veel meer keuzemogelijkheden en zijn we sociaal veel mobieler. We zijn allemaal autonome bestuurders van de trein van ons leven.

Maar diezelfde vrijheid is ook beklemmend. We hebben zoveel opties, dat we er stress van krijgen. En zodra we iets hebben gekozen (een baan, een partner, een huis) zijn we ons vooral bewust van wat we daarmee niet hebben gekozen. Het moderne leven is vrij én stressvol.

Wij zijn ‘veroordeeld tot vrijheid’, zei de filosoof Sartre. Of je nou wil of niet, je zit ermee opgezadeld. Dat is mooi. En eng. Want wie helpt ons om te kiezen? Wat is verstandig en wie vragen we om hulp? In de praktijk kiezen veel mensen voor het uitstellen van keuzes. Dat kan. Maar ook dat is een keuze.

Sartre zou drie tips hebben kunnen geven – misschien heb jij er ook wat aan.

Drie tips

1. Vergeet nooit dat je niet samenvalt met je keuzes: er is altijd meer te kiezen. Als je in een relatie zit die niet gezond is, of een baan die niet bij je past denk je onbewust vaak dat je er niet meer uit kunt. Natuurlijk, sommige keuzes zijn moeilijk te herstellen, maar ‘moeilijk’ is niet hetzelfde als ‘onmogelijk’. Als je jezelf hoort zeggen: ‘ik kan niet meer terug’, dan houd je jezelf een leugen voor. Je bent immers vrij (hoe eng dat ook is) – en dus is alles een keuze.
2. Kies! Want als je je keuzes uitstelt, kies je ook. Of anderen kiezen voor jou. Het leven overkomt je en pas achteraf realiseer je je dat je het hebt laten gebeuren. Zonde als je dan liever iets anders had willen doen. Pas op voor de ander, zei Sartre. Vaak willen ze iets van jou. En voor je er erg in hebt, heb jij, door niet te kiezen, gedaan wat zij wilden dat je deed. Je bent, zogezegd, vergeten om te kiezen. En dus deed een ander het. Zo gaat het vaak. Maar je kunt er niemand anders de schuld van geven dan jezelf.
3. Speel geen toneelstukjes. Verwachtingen van anderen, het beeld dat je van jezelf hebt – ze kunnen je verhinderen om te kiezen. Vaak is het namelijk een uitvlucht om een toneelstukje te spelen, denkt Sartre. Als je precies bent wat je baas van je verwacht, hoef je zelf niet meer te bedenken wat je wilt. Als je precies voldoet aan de verwachtingen van je geliefde, vergeet je zelf te kiezen. Uiteindelijk leef je je eigen leven, je bent de regisseur van je eigen leven. Laat je dus niet afleiden.