Maakt geld gelukkig?

Ik moest denken aan een quote van Jim Carrey. Schathemeltjerijk is hij geworden van zijn acteerwerk. ‘Eigenlijk zou iedereen zo rijk en beroemd moeten worden als ik’, zei hij ooit. ‘Ja, iedereen zou alles moeten bereiken waarvan ze ooit hebben gedroomd.’ Ging hij verder. ‘Want dan komt iedereen erachter dat dat niet het antwoord is.’ Een helder verhaal: volgens Jim Carrey wordt je van geld (en roem) niet gelukkig.

Waarschijnlijk was dat het inzicht dat de godsdienstdocent van het Isendoorn College wilde opwekken bij de leerlingen. Natuurlijk maakt geld niet gelukkig. Zelfs niet als alle Nederhoppers zeggen van wel. Vriendschap, familie, gezondheid – dat is allemaal veel waardevoller. Kijk maar naar Jim Carrey. Hij zegt het zelf.

Maar de quote van Jim Carey gaat over meer dan rijk en beroemd zijn. Ik denk dat deze uitspraak meer gaat over het streven naar rijkdom dan over het bereiken ervan. Ik denk dat wat Jim Carrey somber stemt, niet zozeer is dat rijkdom helemaal niet zo leuk is (volgens mij zou ook Jim Carrey niet graag meer zonder willen) maar dat de somberte ergens anders vandaan komt: Jim Carrey is het streven naar rijkdom en roem kwijt.

Er is één ding erger dan niet krijgen wat je wilt

‘Er is één ding erger dan niet krijgen wat je wilt’, zegt de filosoof Slavoj Zizek. En dat is: wel krijgen wat je wilt. Want op het moment dat je krijgt wat je wilt, verdampt je verlangen. Het streven verdwijnt. En dat streven was wat je bezig hield. Het streven maakte dat je elke ochtend je bed uit kwam. Je had een doel, je had een ideaal. Een onvervulde droom. Dat is wat Jim Carrey kwijt is. Z’n dromen. Z’n motivatie. Hij heeft alles. Het enige wat hij niet meer heeft, is z’n streven.

De mens is een strevend wezen. Altijd op zoek naar meer. Nieuwe dromen, nieuwe verlangens. Als er niets meer te streven is, dan verliest het leven z’n zin. Geld zelf maakt niet gelukkig, maar het streven ernaar geef het leven absoluut zin. De Nederhoppers hebben ergens wel gelijk dus.

Veruit de meeste filosofen zeggen: een mens heeft als doel om gelukkig te worden. Maar dat is niet waar. De mens heeft als doel om te blijven streven. Naar geld, naar een partner en naar geluk. En het is uitdrukkelijk níet de bedoeling dat een mens krijgt wat z’n hartje begeert. Het is níet de bedoeling dat de mens geluk vindt. Nee, geluk moet onbereikbaar blijven.‘Geluk’ moet het woord blijven dat we plakken op het volgende dat we willen bereiken. Om steeds weer te ontdekken dat het geen geluk oplevert. Waarom niet? Omdat streven meer zin geeft dan verwerven.

‘Geld is niet per se slecht volgens mij’ stuurde ik terug naar de scholieren. ‘Geld kan tot samenwerking leiden, vertrouwen en productiviteit. In die zin kan geld voor een hoop geluk zorgen. Succes met jullie werkstuk!’ Ik wens ze een strevend leven toe vol onvervulde dromen. Maar dat heb ik er niet bij gezegd.