De winst van de webinars

De astronaut is enthousiast over de nieuwe trend. Zo praten internationale astronauten elkaar wekelijks bij over allerlei ruimtevaartontwikkelingen die de komende jaren het nieuws zullen halen. Relevante zaken deelt Kuipers vervolgens al te graag met zijn publiek: “Webinars bieden organisaties een gouden kans om kostbare, externe kennis te vergaren en te delen.” Een gesprek over de opmars van webinars, technologische vooruitgang, ruimtetoerisme én de ‘vraag der vragen’: zijn we alleen in het heelal?

Webinars nemen momenteel een hoge vlucht. Heb je dat zien aankomen?

“Een crisis biedt ook kansen. Het was me snel duidelijk dat de mogelijkheden om webinars te geven opeens in een stroomversnelling kwamen. In de eerste weken moest ik veel verschillende software voor digitale meetings installeren, inclusief programma’s waar ik nog nooit van had gehoord. Er ging een nieuwe wereld voor me open.”

Opeens was je publiek niet zichtbaar. Moest je erg wennen aan het spreken in een camera?

“De interactie met mijn publiek ervaar ik altijd als belangrijk en prettig, dus het was even wennen. De reacties uit de zaal bepalen vaak mijn toon of mijn snelheid van spreken. Hoewel ik mijn publiek niet zag, was ik me er continu van bewust dat er mensen naar me keken en luisterden. In die zin voelde het snel vertrouwd. Wanneer ik vanuit het ISS met ‘de grond’ sprak en er soms wel een miljoen mensen keken, staarde ik ook alleen in een camera.”

Je mist online de interactie met je publiek. Wat staat daar voor jou tegenover?

“Het grote voordeel is dat we via webinars kunnen luisteren naar topsprekers die zich op een heel andere plek op deze wereld kunnen bevinden, maar toch op kleine afstand lijken te zijn in gesprek met hun publiek. Zonder te hoeven reizen en soms tegen aanzienlijk lagere kosten, vindt belangrijke kennisuitwisseling plaats. Het is waar Speakers Academy voor staat: ‘Bringing knowledge to the world’. Overigens is er achteraf vaak interactie door middel van vragen die via de chatfunctie binnenkomen en door een moderator aan mij worden gesteld.”

Naties zullen voor ruimtevaart altijd blijven samenwerken en dat is van groot belang voor de geopolitieke stabiliteit.

Leven in isolatie was iets waarmee we plotseling allemaal te maken kregen. Hoe voelde dat voor jou?

Hoewel de aanleiding anders was, was het gevoel niet nieuw. Astronauten gaan twee weken vóór aanvang van hun ruimtemissie sowieso in quarantaine, om te voorkomen dat geïnfecteerde mensen naar boven gaan. Ziek worden in de ruimte is geen pretje, want je kunt niet zomaar terug. Het deed me goed tijdens de ‘lockdown’ te delen wat isolatie kan betekenen en hoe je daarmee kunt omgaan. Het vereist een bepaalde ‘mindset’. Het is vooral belangrijk een vast ritme te vinden en te zorgen voor voldoende slaap, eten en ontspanning. Heel belangrijk is de communicatie met je omgeving, zoals je gezin, op basis van openheid
en afspraken. Je zit op elkaars lip en kunt niet weg. Dat is een uitdaging.

Dreigende conflicten moeten snel besproken worden. Je moet luisteren om te begrijpen, niet om in de aanval of verdediging te willen gaan.

Hoe gingen jij en je collega’s om met alle COVID-19 beperkingen die opeens wereldwijd werden ingevoerd?

“Er stonden diverse ruimtevaartcongressen en vergaderingen gepland, maar de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA was een van de eerste organisaties die daar een slot op gooide. Binnen de kortst mogelijke tijd vonden onze meetings digitaal plaats.
Astronauten zijn gelukkig gewend te blijven functioneren in isolatie en te communiceren met mensen op afstand. Internationale astronauten organiseren nu onderling tweewekelijks een webinar voor elkaar. Dat is geen overbodige luxe, want er staat enorm veel op stapel de komende jaren.”

Over welke ontwikkelingen hebben we het dan?

“Tien jaar lang was de Russische Sojoez het enige transportmiddel naar het internationale ruimtestation ISS. Daar komen nu twee nieuwe ruimteschepen bij: de Crew Dragon en de Starliner, waarin vier mensen tegelijk naar boven kunnen in plaats van drie. Eén extra bemanningslid in het ISS heeft een relatief grote impact op de hoeveelheid experimenten. De onderzoekscapaciteit verdubbelt. Het is fantastisch dat het testlaboratorium, wat het ISS feitelijk is, nog beter benut gaat worden.”

En er zijn plannen om terug te gaan naar de maan?

“NASA is met andere ruimtevaartnaties druk bezig met het Artemis-programma. De godin Artemis was de tweelingzus van Apollo, de naamgever van het eerste maanprogramma. Net als in 1969, het jaar waarin de eerste maanlanding plaatsvond, vereist Artemis een enorme hoeveelheid kennis, kunde en geld. NASA ontwikkelt het SLS (‘Space Launch System’), een zware raket om naar de maan te kunnen gaan én een nieuw ruimteschip, de Orion. ESA bouwt de instrumentenmodule van dit ruimteschip. Nederland neemt de zonnepanelen voor zijn rekening. In de toekomst zullen we niet alleen Amerikanen, maar astronauten met verschillende nationaliteiten op de maan gaan zien.

Kun je daar iets meer over vertellen?

“De bedoeling is dat een internationaal ruimtestation in een baan rond de maan gaat draaien, waarin Amerika, Japan, Canada, Rusland en Europa samenwerken. Vanuit dit ruimtestation kunnen astronauten telkens afdalen naar het maanoppervlak.

Ook andere landen, zoals China en India, en commerciële bedrijven zijn geïnteresseerd in de maan. Dit is het begin van een nieuwe ruimterace. Maar ruimtevaart is complex en kostbaar. Naties zullen ook samenwerking blijven nastreven en dat is van groot belang voor de internationale, geopolitieke stabiliteit.”

Wat maakt de maan opeens weer interessant om naartoe te gaan?

“We gaan in eerste instantie terug voor verder wetenschappelijk onderzoek, omdat er vijftig jaar geleden maar kort op zes
plekken onderzoek is gedaan. Voor Amerika speelt prestige ook een rol, nu China zijn eerste onbemande robotwagentje op de maan heeft rondrijden. Mogelijk kunnen we de maan ook gebruiken voor het winnen van zeldzame metalen waarvoor op aarde gevaarlijke of vervuilende mijnbouw nodig is. Ook zijn er ideeën om helium-3 van het maanoppervlak te winnen. Dit zou als
brandstof kunnen dienen voor een toekomstige kernfusiereactor die nu ontwikkeld wordt. Het grote voordeel is dat dat zeer schone energie zou opleveren voor de héle aarde.

Verder zijn er ideeën om naar asteroïden, ook wel planetoïden genoemd, te gaan vliegen voor eventuele delfstofwinning. Deze
zitten ook vol met kostbare metalen die onmisbaar zijn in bijvoorbeeld smartphones, LCD-schermen en batterijen van elektrische auto’s. Ook is het belangrijk te onderzoeken hoe we een planetoïde die op ramkoers is met de aarde, kunnen afbuigen. Zoals gezegd is de maan óók een ‘testbed’ voor toekomstige bemenste reizen naar Mars waarvoor de plannen ook op de tekentafel liggen, zowel bij NASA als bij bedrijven zoals SpaceX van Elon Musk.”

Het is zo’n bijzondere, letterlijk buitenaardse ervaring om in de ruimte te leven en voor zo weinig mensen weggelegd dat ik er graag over vertel en iedereen wil meenemen op die reis.

Kan mijn kind of kleinkind straks naar de maan? Of zelfs nog verder het heelal in?

“Dat sluit ik zeker niet uit. Vergelijk het met de ontwikkelingen van 100 jaar geleden. Zoals bij elke vorm van transport, zie je dat het eerst experimenteel is. Daarna wordt een techniek vaak militair gebruikt, vervolgens komt er vrachtvervoer en uiteindelijk vervoer van mensen, gevolgd door toerisme. Dat zal ook in de ruimte gebeuren.

Hoe zit het met het ruimtetoerisme?

“Tot tien jaar geleden konden enkele privéastronauten meevliegen naar het ruimtestation ISS. Zij betaalden voor hun  ruimtereis 35 tot 50 miljoen dollar. Een aantal van hen heb ik persoonlijk leren kennen toen ze een half jaar kwamen trainen in Sterrenstad. Het waren intelligente, bevlogen mensen die vaak hun eigen onderzoeksprojecten meebrachten naar het ISS. Toen Amerika niet langer met de Space Shuttle vloog, kwam deze mogelijkheid te vervallen want er waren simpelweg geen stoelen meer vrij.

Toerisme is een belangrijke economische factor en bedrijven als SpaceX van Elon Musk en Blue Origin van Amazon-baas Jeff Bezos hebben nu serieuze plannen om straks opnieuw betalende passagiers in een baan om de aarde te brengen of zelfs
naar een commercieel ruimtestation van bijvoorbeeld het bedrijf Axiom. Ik vrees alleen dat het voorlopig een aardige duit zal kosten.”

Wat kost een ticket naar de ruimte dan?

“Je moet denken aan tientallen miljoenen dollars. Ik heb het dan niet over suborbitale vluchten, waarover tegenwoordig veel wordt gesproken in het kader van ruimtetoerisme. Dat is niet echt ruimtevaart, eerder luchtvaart. Een dergelijk raketvliegtuig maakt weliswaar een sprong naar 100 kilometer, maar valt daarna direct terug naar de aarde. Passagiers hoeven daarvoor niet te worden getraind. Echte ruimtevaart is bedoeld om in een baan om de aarde te komen. Daarvoor is een veel hogere snelheid nodig en een hitteschild om terug te keren.”

Wat zijn je verwachtingen voor de komende jaren?

“Het gaat in de ruimtevaart altijd veel trager dan initieel gepland, maar we zullen versteld staan van wat er de komende jaren gebeurt. Er komen meer ruimtestations, we gaan terug naar de maan en uiteindelijk zullen er mensen naar Mars reizen. Dat kan nog even duren, mogelijk decennia, want het is een uitermate complexe aangelegenheid. Je bent acht maanden onderweg in een vijandelijke omgeving met veel radioactieve straling en zonder kans om gered te worden. Je landt op een onherbergzame planeet en moet daar een half jaar overleven voordat je na een succesvolle lancering vanaf het Marsoppervlak in acht maanden terugvliegt naar huis. Het zal een zeer indrukwekkende prestatie zijn.

Internationale astronauten organiseren onderling tweewekelijks een webinar voor elkaar. Dat is geen overbodige luxe, want er staat enorm veel op stapel in de komende jaren.

Speelt de jonge generatie een grote rol?

“Voor al deze uitdagingen hebben we gepassioneerde, slimme mensen nodig. Jongelui, die ‘out-of-the-box’ durven denken. Het is niet voor niets dat medewerkers van het Apolloprogramma destijds gemiddeld pas 26 jaar oud waren. Jonge mensen die dachten in termen van ‘slagen’. Falen was gewoon geen optie.

We willen terug naar de maan en naar Mars. We moeten de jeugd inspireren, enthousiasmeren. Ik probeer daar mijn steentje aan bij te dragen als ambassadeur van techniekonderwijs, met het Space Academy familietheater, kinderboeken en een gratis VR- educatieprogramma voor scholen, SpaceBuzz. Kinderen moeten op speelse wijze kunnen ervaren dat techniek en wetenschap leuk en spannend zijn! En dat we goed voor onze planeet moeten zorgen.”

Wat hoop jij zelf nog mee te maken?

“Waar ik vooral naar uitkijk, is het moment waarop we bewijs vinden van buitenaards leven. Of dat nu primitief leven betreft of een intelligente vorm. Misschien vinden we het op Mars, onder het ijs op één van de manen van Jupiter of Saturnus. Of op een exoplaneet, een aarde-achtige planeet die rond een andere ster draait. Er wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Het zou een spectaculair moment zijn in de geschiedenis van de mensheid. De meeste wetenschappers geloven in buitenaards leven omdat er zo immens veel exoplaneten zijn, maar we hebben nog geen bewijs.”

Je raakt – zo te horen – het spreken nog niet moe?

“Integendeel! Het is zo’n bijzondere, letterlijk buitenaardse ervaring om in de ruimte te leven en voor zo weinig mensen weggelegd dat ik er graag over vertel en iedereen wil meenemen op die reis. Kortgeleden sprak ik voor nierspecialisten op een medisch congres. Dat vind ik boeiend, want ik ben zelf arts. Maar met evenveel energie vertel ik over onderwerpen als sporten in de ruimte, veiligheidsaspecten of bijvoorbeeld de juridische of technische kant van het verhaal.

Het duurzaamheidsaspect komt altijd terug. Ik vertel wat ik zelf heb gezien. Met observatiesatellieten houden we onze planeet scherp in de gaten. Meten is weten. Het moet ons helpen om de juiste keuzes te maken voor behoud van onze planeet.

Tot slot: wat is de meest gestelde vraag?

“Er wordt mij vaak gevraagd hoe je astronaut wordt. Dan vertel ik onder meer hoe belangrijk motivatie, doorzettingsvermogen en frustratietolerantie zijn om je doelen te bereiken, óók als organisatie. Samenwerking en wederzijds begrip zijn ook extreem belangrijk, zeker in de wereld waarin we nu leven. Ruimtevaart kun je vanuit veel verschillende invalshoeken benaderen. We kunnen allang niet meer zonder. Hoe onze toekomst er uitziet zal in hoge mate door ruimtevaart worden gedefinieerd.”

Bron: ACADEMY Magazine 2020-2021