This site requires JavaScript to render the code.

Need to know how to enable JavaScript? Go here.

Speakers
Earth Rise 1968

De blik van buitenaf op onze prachtige planeet doet ons beseffen: dit is alles wat we hebben

In gesprek met André Kuipers over zijn nieuwe lezing.

dr. André Kuipers

Astronaut & ambassadeur van de aarde

De medewerkers van NASA sloeg de schrik om het hart toen president J.F. Kennedy in mei 1961 aankondigde binnen 8 jaar een Amerikaan op de maan te willen zetten. Het leek een onmogelijke opdracht. Er werkten minder dan vijfhonderd mensen bij de ruimtevaartorganisatie en de Amerikanen waren er nog niet eens in geslaagd een mens in een baan om de aarde te brengen, laat staan dat men wist hoe een astronaut op de maan te zetten. De organisatie stond voor de ultieme uitdaging: het leveren van een niet eerder vertoonde, welhaast bovenmenselijke prestatie op het gebied van innovatie, samenwerking en doorzettingsvermogen.

We kennen de afloop: de onmogelijke opdracht slaagde. Vijftig jaar geleden, op 21 juli 1969 zette Neil Armstrong als eerste mens voet op de maan. Er werd onderzoek gedaan en maanstenen werden meegenomen, maar misschien wel belangrijker was het gegeven dat mensenogen van buitenaf hun eigen planeet konden aanschouwen. Een uniek uitzicht dat in de afgelopen vijftig jaar voorbehouden is gebleven aan minder dan 600 mensen.

André Kuipers is één van hen. Hoe kijkt hij terug op de historische gebeurtenissen? Wat doet die blik van buitenaf op onze planeet met een mens? En welk historisch moment staat ons volgens de astronaut te wachten? Speakers Magazine in gesprek met André Kuipers.

Een mens op de maan zetten voor het eind van het decennium leek in 1961 een volkomen onrealistische opdracht. Waarom kondigde president Kennedy desondanks dit ambitieuze plan aan?

‘Juist omdat het zo ontzettend moeilijk en kostbaar was. Dat wist Kennedy en hij noemde het ook in zijn wereldberoemde toespraak in september 1962 aan Rice University in Houston (foto hieronder): ‘We choose to go to the moon in this decade and do the other things, not because they are easy, but because they are hard.’

Ze moesten gaan voor het ‘ultieme’. Vergeet niet dat het de tijd was van de Koude Oorlog; Amerika en de Sovjet-Unie hielden elkaar met argusogen in de gaten en tot dan toe incasseerden de Russen iedere primeur. Zij brachten als eerste een object in een baan om de aarde, rap volgde de eerste man, de eerste vrouw, de eerste meerkoppige bemanning met drie kosmonauten en de eerste ruimtewandeling.

Wat kon Amerika daar tegenover zetten? De eerste stap op de maan! Het was de meest prestigieuze prestatie die ze konden leveren.’

Hoe heeft NASA deze monsterklus in slechts 8 jaar kunnen volbrengen?

‘Men is aan de slag gegaan en heeft alles op alles gezet. Alle knappe koppen werden bij elkaar gezet, want er was niets in een tijd waarin computers een fractie van de rekenkracht van tegenwoordig hebben. Er moest ongelooflijk veel gebeuren. Het maanprogramma is een buitengewoon knap staaltje management; 400.000 mensen waren aan het werk om het programma te doen slagen.

Moet je je voorstellen dat de gemiddelde knappe kop in het vluchtleidingscentrum pas 27 jaar oud was. Dat heeft ongetwijfeld een grote rol gespeeld. Deze jongelui hadden simpelweg nog niet de ervaring dat ze konden falen, en dus geloofden ze in hun eigen succes. Een jonge generatie denkt niet in problemen, maar in oplossingen. Daar moeten wij het nu ook weer van hebben. De drang om te slagen was destijds groter dan de angst om te falen.’

Wat heeft het maanprogramma voor de mensheid betekend?

‘Er was een ruimterace gaande en de wens om te winnen was allesbepalend voor Amerika. Ze moesten en zouden de Russen een lesje leren. De kosten waren gigantisch hoog, naar de hedendaagse maatstaven zo’n 200 miljard dollar. En het afbreuk-risico was zeer groot want de hele wereld keek mee. Veel tijd om te testen en ervaring op te doen, was er niet. Toch was het geen echte militaire strijd. Amerika’s prestige reikte veel verder.

De maanlanding was betekenisvol voor de hele mensheid; 600 miljoen mensen zaten aan de buis gekluisterd, in die tijd een zesde van de wereldbevolking. Neil Amstrong kon het niet beter uitdrukken dan hij heeft gedaan: ‘One small step for a man, one giant leap for mankind.’ Armstrong stond op de schouders van reuzen, al die mensen die hadden meegewerkt. Het is een ongelooflijke prestatie. Voor mij is de maanlanding het meest belangwekkende moment in de geschiedenis van de mensheid.’

Is er opnieuw een ‘space race’ gaande naar de maan?

‘Er zijn op dit moment veel verschillende ontwikkelingen waar je vanuit verschillende invalshoeken naar kunt kijken. Landen wedijveren weer met elkaar. China voert bijvoorbeeld een eigen ruimtevaartprogramma. Zij hebben de techniek van de Russen gekocht, verbeterd en gaan rap. China heeft begin dit jaar een rover laten landen aan de andere kant van de maan, een primeur. Het zou me niet verbazen als zij als eerste terug zijn op de maan om daar een taikonaut te laten landen.

Vanzelfsprekend zetten deze ontwikkelingen andere naties aan om te willen bijblijven. Aanwezigheid op de maan is niet langer een kwestie van prestige, er zijn belangrijke economische redenen om erbij te willen zijn. Europa heeft plannen om een maanbasis te bouwen, Moon Village, waar mensen het langere tijd kunnen uithouden.

Er ligt bijvoorbeeld een grote hoeveelheid helium 3, neergeslagen door de zonnewind. Er is berekend dat, wanneer we kernfusie onder de knie krijgen, er voor 1000 jaar energie ligt opgeslagen op de maan. Economische belangen zijn altijd een belangrijke drijfveer geweest voor de exploratie van onbekende bestemmingen. Met de maan is dat niet anders.’

Hoe is de huidige rolverdeling tussen de nationale ruimtevaartagentschappen en commerciële ruimtevaartbedrijven?

‘Ruimtevaartagentschappen als NASA en ESA lopen voorop met hun programma’s om kennis te vergaren en onderzoek te doen. Zij plaveien de weg voor bedrijven als SpaceX van Elon Musk en Blue Origin van Jeff Bezos. Deze ondernemingen houden zich vooral bezig met praktische toepassingen zoals het ontwikkelen van herbruikbare raketten en voorraadschepen. Het allereerste voorraadschip van SpaceX heb ik destijds zelf aan het ISS gekoppeld, een grootse en spannende gebeurtenis.

Commerciële bedrijven werken vaak economischer – want sneller en voordeliger – dan de door overheden gefinancierde agentschappen. Daarom is het goed dat beide sectoren nauw samenwerken. Commerciële ruimtevaartbedrijven bouwen in opdracht van de agentschappen allerlei hardware. Op dit moment zitten we in een ontwikkelingsfase en zijn er relatief weinig astronauten in de ruimte.

Jaarlijks worden er wereldwijd gemiddeld slechts zes astronauten gelanceerd. Wanneer er over een jaar of twee astronauten naar het internationale ruimtestation ISS gaan met ruimteschepen van Boeing en SpaceX, en we in de nabije toekomst naar de maan kunnen terugkeren met de Orion van ESA en NASA, gaan de ontwikkelingen op het gebied van bemande ruimtevaart weer in de versnelling.’

Gaan we straks echt op ‘honeymoon’ naar de maan?

‘Je kunt er rekening mee houden dat onze achterkleinkinderen op vakantie kunnen in de ruimte. Zoals met iedere ontwikkeling duurt het even voordat een dienst betaalbaar wordt en voor iets grotere aantallen geschikt gemaakt. In de scheepvaart en de luchtvaart hebben we dezelfde ontwikkeling gezien. We moeten geduld hebben, maar een bedrijf als Bigelow is druk bezig met de ontwikkeling van een ruimtehotel van opblaasbare modules. Ze hebben zo’n module al aan het internationale ruimtestation ISS gehangen om te testen. Wat vandaag science fiction lijkt, is morgen een feit. Het zijn fascinerende ontwikkelingen. Stel je zo’n hotel toch eens voor: dat is nog eens a room with a view…

We moeten wel oog blijven houden voor de impact die grootschaliger ruimtevaart kan hebben op het milieu en daarom zoeken we naar schone vormen van energie. Lanceringen mogen niet ten koste gaan van de ozonlaag door er talloze gaten in te prikken. Dat geldt ook voor de zogenaamde suborbitale vluchten – sprongetjes naar 100 km hoogte – die door Richard Branson’s Virgin Galactic en Bezos’ Blue Origin gemaakt zullen gaan worden.

Zou een reis naar de ruimte helpen om mensen een groter besef te geven van onze kwetsbare planeet?

‘Het liefst zou ik iedereen meenemen op ruimtereis. De reis is spannend, het zweven fantastisch en het uitzicht fenomenaal. Het zien van die prachtige blauwe bol in het zwarte niets doet je beseffen: deze prachtige aarde is ons thuis. We delen deze planeet met alle mensen, dieren en planten. Dit is wat we hebben, hier moeten we het met elkaar rooien.

De ontwikkelingen in de ruimtevaart gaan steeds verder, we gaan terug naar de maan en uiteindelijk naar Mars, maar het heelal is uitermate vijandig. Dit is de enige plek waar we echt thuishoren.’

Wat wordt de grootste historische gebeurtenis waarvan wij in de komende jaren getuige zullen zijn?

‘Dat zal ongetwijfeld het moment zijn waarop de eerste mens voet zet op Mars. We zijn al tientallen jaren bezig met onderzoek en ontwikkeling om dat mogelijk te maken, en het duurt nog wel een aantal jaren voordat het zo ver is.’

Net als in de jaren zestig is de opdracht enorm kostbaar en uitermate ingewikkeld. Een reis naar de maan duurt drie dagen, die naar Mars vele maanden en onderweg is ruimtestraling een groot probleem. Op Mars zelf is het bitterkoud, er is geen dikke dampkring om ons te beschermen tegen de levensgevaarlijke straling, er is geen water, geen zuurstof. Je moet er een ruimtepak dragen en ondergronds leven, je eigen gewassen verbouwen waar geen ziektes in mogen komen.

De kleine gemeenschap waarin je leeft, moet ondanks deze levensbedreigende omstandigheden prettig met elkaar blijven omgaan. Een medisch probleem kan al snel fataal zijn. Kortom: de uitdaging is groot maar er komt een dag dat de mens deze volgende reuzensprong zal maken.’

 

Nieuwe lezing – To boldy go where no man has gone before

André Kuipers is één van de weinige mensen in de wereld, en de enige levende Nederlander, die onze planeet van buitenaf heeft gezien. Uit eigen ervaring vertelt André over de reusachtige inspanning die de mens moest leveren om naar de maan te kunnen reizen. Een ogenschijnlijk onmogelijke missie waarin een ultiem beroep werd gedaan op de organisatie, kennis en kunde, communicatie en samenwerking om – met pure bluf én de nodige portie geluk – uiteindelijk het onbereikbare te bereiken.

Een machtig moment in de geschiedenis van de mensheid. Rondom dit thema neemt de ruimtevaarder zijn publiek mee op een reis langs historische gebeurtenissen. Zijn magische verhaal over dromen en ontdekkingen bevat authentieke beelden en geluidsfragmenten van verleden en heden en zoomt in op onze toekomst.

‘Innovatie is cruciaal om de mensheid en onze planeet vooruit te helpen’

 

dr. André Kuipers

Astronaut & ambassadeur van de aarde

André Kuipers is de eerste Nederlander met twee ruimtemissies op zijn naam. In totaal bracht de...

Offerte opvragen Bekijk het profiel