Cultuurmakers in Coole Tijden

De missie van bedrijven is om een aanbod te creëren voor een zoekende consument. Maar, alles wijst erop dat die tijd voorbij is. We lijken te zijn verhuisd van de industriële productie gedachte naar een vraaggestuurde, hypergepersonaliseerde productie met ‘purpose’. Eigentijdse bedrijven willen steeds meer maatschappelijk relevant zijn om hiermee de maatschappij en de wereld een klein beetje beter te maken.

Zo’n missie is niet samen te proppen in een kwartaalrapport voor de beursanalisten of in een balanced scorecard voor de Supervisory Board. Het vraagt een kanteling in de cultuur van vele bedrijven. Ik ben benieuwd hoeveel Raden van Commissarissen of Commissies van Toezicht zich intensief bezighouden met de cultuur en de vijftigjarenstrategie van de onderneming. De short-term profits hebben per definitie een geluksvoorsprong op het langetermijndenken.

Purpose-Driven Society

Daarom heeft cultuur het altijd lastig in de traditionele, aanbodgedreven bedrijven die nog steeds bedrijfsmodellen hanteren volgens het industriële gedachtengoed. Het zijn juist die producenten van producten en diensten die hun meerdere moeten erkennen in het inspiratievermogen van de nieuwe, vraaggedreven bedrijven. Cultuur is een meerjarenplan dat ontstaat op de drijfveren van de founding fathers, een meerjarenplan dat continu tot leven komt als er nieuwe rituelen, producten, diensten en belevingen ontstaan.

De drijfveren zorgen voor ideologie en inspiratie, als een eeuwigdurende ideeënbox voor bedrijven en organisaties die een nieuwe relevantie zoeken in een purpose driven society. De oneindige overvloed aan kansen en mogelijkheden in deze digitale samenleving drijft mensen tot wanhoop als er geen culturele verankering is ten aanzien van de zin en onzin van alles. Wat heb je aan ‘alles’, als ‘alles’ geen relevantie heeft tot geluk of welzijn?

Warme klimaat

De cultuur van een organisatie is het klimaat van het bedrijf. Het bepaalt de warmte tussen alle spelers en is het cement tussen de stenen. Het is geen bedacht mechanisme, maar een natuurwet. Het klimaat bepaalt het groeipotentieel van een sinaasappelboom. De juiste verhouding tussen lucht, water en zonnewarmte zorgt voor een gulle oogst. In een koud klimaat kun je je sinaasappels wel vergeten. Fruittelers begrijpen de samenhang tussen de klimatologische omstandigheden en hun opbrengst.

”Een prettig werkklimaat zorgt voor een kettingreactie die zich ook buiten de werkvloer voortzet.”

Managers van bedrijven buiten de groente- en fruitsector houden zich daar nauwelijks mee bezig. Bomen gedijen alleen in het juiste klimaat en daarin verschillen ze niet van mensen. Wat heeft het voor zin om naar de productiviteit van een fruitboom te kijken als hij in het verkeerde of ongewenste klimaat staat? Wat heeft het voor zin om naar de productiviteit van een medewerker te kijken als hij of zij moet presteren in het verkeerde of ongewenste klimaat? Wat heeft het voor zin om naar de cijfers van een bedrijf te kijken, zonder de barometer of thermometer van het bedrijfsklimaat te raadplegen? De relatie tussen het niet optimale klimaat en het niet optimale resultaat is letterlijk zonneklaar.

Cultuurleiderschap

Toch hebben sommige bedrijven er moeite mee om eerst naar het werkklimaat te kijken voordat ze de performance en de productiviteit tegen het licht houden. Een prettig werkklimaat zorgt voor een kettingreactie die zich ook buiten de werkvloer voortzet. Wie zich mag verheugen op een aangename werkomgeving neemt het geluksgevoel dat daarmee samengaat mee naar huis.

Misschien is het veel verstandiger en vooral hartelijker om eerst een cultuurgesprek te voeren met nieuwe medewerkers in plaats van een gesprek over de functie, het bedrijf en het imposante CV van de kandidaat. Misschien is het zinvoller en lichthartiger om in een eerste gesprek extra aandacht te schenken aan de cultuur van het bedrijf en de cultuurmatch met de kandidaat. Is er eigenlijk wel een cultuurmatch?

De cultuur van het bedrijf is het klimaat van de organisatie en dat is de basis, het uitgangspunt en de omgeving waarin medewerkers wel of niet optimaal tot hun recht kunnen komen. Cultuur is een kans om een omgeving te ontwikkelen, een biotoop waarin nieuwe medewerkers volwaardig, vrij en respectvol kunnen werken aan hun eigen toekomst en de toekomst van hun bedrijf of organisatie. Het hoogste doel van een samenwerking is het welzijn van alle deelnemers. Een hechte cultuur en een aangenaam klimaat vormen een veilige, warme en vredevolle omgeving. Het vraagt heel veel van het leiderschap om dat te onderkennen.