Boven elk standpunt zweeft een thema

Ze vertelt over Roma die de grotten oorspronkelijk hebben gekraakt en duurzame hippies, arme straatmuzikanten, drugs- en alcoholverslaafden en illegalen die er nu wonen en geregeld ruziemaken. “Het is vaak heel moeilijk afspraken te maken met de mensen die we voor mijn NPO-reportageserie ‘Lauren!’ willen spreken en filmen. Communicatie is zo belangrijk en alles wat daarmee te maken heeft zit in zo’n reis.”

Niet voor niets spreekt Lauren, die trouwens Communicatiewetenschappen heeft gestudeerd, tijdens haar presentaties voor Speakers Academy® vaak over allerlei facetten van communicatie aan de hand van de reizen die zij al zestien jaar maakt voor televisie.

Lauren Verster en haar crew maken de komende tijd zes nieuwe afleveringen voor de serie ‘Lauren!’ die in februari 2022 te zien was bij AVROTROS op NPO 3, later volgend jaar gevolgd door zes afleveringen uit de Verenigde Staten. Die wil ze vanaf januari opnemen samen met haar geliefde Jasper Diepeveen, die een ervaren cameraman is.

“Ik kan mijn reisprogramma zelf samenstellen, samen met mijn vaste redactrice Angelique, die heel goed is in het naar boven krijgen van onderwerpen. We leggen onze lijstjes naast elkaar, zij kijkt wat mogelijk is en dan pitchen we samen bijvoorbeeld tien items, waar de NPO er vervolgens zes van uitkiest. Daar mag ik mee doen wat ik wil. Vervolgens ga ik op reis met een cameraman, geluidsman en regisseur. Amerika is een uitzondering, daar gaan we met z’n tweeën naartoe.”

Volgens Lauren moet je als je een dergelijke serie maakt super flexibel zijn en de Sacromonte grotten zijn ook daar een mooi voorbeeld van. “Die mensen hebben vaak niet eens een klok, dus afspraken maken over een bepaalde tijd heeft niet zoveel zin. Alles loopt altijd volledig anders dan gepland. Voor mij is dat prima, maar de cameraman moet met soms 20 kilo op zijn schouder berg op en berg af. Juist als hij even wil gaan zitten en lunchen verschijnt dan meestal de persoon met wie we hebben afgesproken.”

Achter elk gedrag zit een belang

Communiceren betekent ook dingen voor lief nemen en beseffen dat je om sommige gebruiken niet heen kunt, omdat de lokale bevolking daaraan veel waarde hecht. Soms komt Laurens team daar pas op locatie achter, zoals eerder in Nigeria. “We hadden best haast, want we moesten verschillende facetten van een onderwerp behandelen.

De afspraak was om half tien ’s ochtends en het was al kwart over tien, maar voor we konden draaien moest ik eerst zitten. Er kwam wodka op tafel. Ik wilde even overslaan en beginnen. Toen kreeg ik niks meer. De man die ik zou spreken zei: ‘Dat doen we niet, zo werken we niet. We leren elkaar eerst kennen, drinken samen , dan worden we vrienden en dan gaan we nog eens kijken of we dat item gaan maken’. Daarop ben je als een soort zakelijke Nederlander niet berekend.”

Concluderend zegt Lauren: “Vaak trek je een dag of vijf met die mensen op, die vaak best ingewikkeld zijn en allemaal ook wensen hebben. Achter elk gedrag zit een belang. Jammer, maar zo zijn wij mensen nu eenmaal. Sommigen werken graag mee, anderen zijn bang verkeerd te worden neergezet, uit op geld of hebben een verborgen agenda. Het is altijd meebewegen, maar niet te veel”, weet Lauren inmiddels uit ervaring. Ze maakt immers al zestien jaar reisprogramma’s en heeft zo’n beetje de hele wereld over gereisd om reportages te maken over bijvoorbeeld bendeleden in El Salvador, de drugsoproerpolitie in Colombia, Rastafari in Zuid-Afrika, hippies in de Amerikaanse woestijn en bewoners van een naaktdorp in Engeland.

Mee met fotografen

Lauren is al als middelbare scholiere actief voor een lokale televisiezender, presenteert later programma’s voor Nickelodeon en MTV en ‘De jakhalzen’ voor ‘De wereld draait door’ en vervolgens gaat ze naar Veronica. “Ze wilden een nieuwe koers varen, namen Lange Frans en Johnny de Mol aan en ook mij. Ik zag het niet zitten lachend op een motorkap terecht te komen in een auto programma en besloot zelf iets te verzinnen. Een vriend die bij een persbureau werkte vertelde over verhalen van wereldwijd werkende fotografen die hij aankocht. Ik wilde graag op televisie laten zien wat voor werk zij doen. Uiteindelijk heb ik aan zo’n honderd oorlogs- en reportagefotografen een mail gestuurd. Daarop kwamen heel veel leuke reacties en ik mocht mee om hun wereld te zien. Dat idee heb ik gepitcht bij Veronica, waar ik vijf seizoenen van ‘Lauren verslaat’ mocht maken.”

Mijn mazzel bij Veronica was dat die fotografen bijna altijd wel op spannende onderwerpen zaten. Dat kwam mooi uit want ze wilden geen NPO 2-programma uitzenden over ouderen in Andalusië, maar wel over een schietpartij in Colombia. Mijn geluk was dat die mannen al zoveel onderzoek hadden gedaan naar die gebieden, de taal spraken, vertrouwen hadden opgebouwd met die mensen, waardoor ik bijvoorbeeld ineens bij de PKK in de bergen van Irak terecht kon komen met de Nederlandse fotograaf Eddy van Wessel (winnaar van de Zilveren Camera 2019 met een fotoserie over IS-families op de vlucht in Syrië – red.).

Een zeer betrouwbare man, die wel het gevaar opzocht, maar het eerlijk zei of iets risicovol was of niet en dan kon ik een goede afweging maken. Veel veiliger voor mij dan een redactie in Nederland met iemand die gaat googelen en een reis voor je plant. Dat is veel linker. Ik kon dus zelf keuzes maken. Dat was het begin van een soort avontuur en een hoek waar ik sindsdien niet meer uitgegaan ben.”

Eng, risicovol?

Achteraf gezien waren sommige reizen ondanks alle adviezen best eng en risicovol. Nu ben ik wat ouder, 41, en moeder van twee jonge kinderen. Dat verandert de boel een beetje. In het begin was ik echt een week weg, soms daarna drie of vier dagen thuis en dan ging ik weer. Dat werd gewoon te veel. Voor ‘Lauren!’, de serie die ik alweer geruime tijd maak voor de NPO, doseer ik het beter”, zegt ze terwijl ze op het moment dat we elkaar in de Wasserette treffen uitkijkt naar een reportagereis naar Turkije, waar ze mannen gaan spreken die als gigolo meestal westerse vrouwen ‘begeleiden’.

“Ik ga zelfs een Duitse moeder en haar dochter volgen die daar elk jaar heengaan. Dus ik maak nog steeds reportages over de meest uiteenlopende types. Echt verhalen vertellen, langdurig met mensen op pad zijn, terwijl je hen tegelijk te vriend moet houden en ook niet wil schaden. Ik balanceer altijd tussen een item maken en de mens met wie ik werk en praat.” Dan komt het vaak toch weer aan op goed communiceren en op de juiste manier een gesprek voeren. Wat die manier is hangt af van de persoon met wie wordt gesproken en de omstandigheden.

“Het zijn vaak heel uiteenlopende types”, lacht ze. Voor de NPO heeft ze ook een aantal avonturenshows gepresenteerd, zoals ‘Expeditie Poolcirkel’, ‘Atlas’ en ‘The Big Escape’. “Het type show paste wel bij wat ik het liefste doe en ik vond het in die periode leuk om te doen, maar qua verhaal was dat minder interessant. Bij het maken van de reportages gaan deuren open die anders gesloten blijven en dat is wat het voor mij zo boeiend maakt.”

Lezingen

In haar ‘key notes’ geeft Lauren Verster – ondersteund door speelse, humoristische tv- en filmfragmenten en anekdotes over haar tv-avonturen – eenvoudig toepasbare tips en trucs om meer uit gesprekken te halen. Instrumenten die zowel zakelijk als privé inzetbaar zijn. Eén van de boeiende voorbeelden die zij tijdens haar lezingen geeft is haar reis naar Zuid-Afrika.

“We gingen mee met een groep mannen uit de sloppenwijken waar veel criminaliteit is en dealers crystal meth verkopen aan kinderen. De mannen proberen in een groep, omdat de politie die wijken mijdt, de dealers te waarschuwen en schrik aan te jagen door hen te mishandelen, met als doel dat ze de kinderen met rust laten. Er ging deze keer van alles mis en het was spannend en eng, zeker toen we klem kwamen te zitten met de auto.”

Lauren heeft meer van zulke spannende verhalen, die vooral ook leuk zijn om naar te luisteren. “Ik kies per lezing welk verhaal. Dat hangt mede af van het publiek dat in de zaal zit, wat de doelgroep is. De communicatie regels waarover ik vertel komen niet alleen uit boeken of mijn studie communicatiewetenschappen, maar juist uit mijn ervaringen tijdens mijn reizen, waarin ik heel veel verschillende culturen en (vaak kwetsbare) mensen ben tegengekomen en te maken had met heel diverse belangen. Het is altijd een mix. Dat heb ook ik geleerd door vallen en opstaan. Inmiddels weet ik wat werkt en niet werkt. Diezelfde regels gebruik ik daarom niet alleen op reis, maar ze zijn ook goed toepasbaar tijdens interviews, op de werkvloer, thuis met je partner, vrienden en kinderen.”

Mensen plakken zichzelf al snel op een verhaal

Lauren houdt haar publiek voor dat communiceren uit een boekje niet werkt, net zoals een boek niet als leidraad voor de opvoeding van de kinderen is te gebruiken. “Het is altijd een bepaald gevoel waar je op zit. Door iets te verpakken in een verhaal kun je geïnspireerd worden. Als ik naar iemand luister die vertelt over iets waardoor hij of zij met schade en schande wijzer is geworden, kan er een luikje opengaan waardoor het besef komt dat ik ook anders naar zo’n situatie kan kijken en dat uitproberen.

Je kunt erg blijven hangen in standpunten of meningen, maar als je weet dat boven elk standpunt een thema zweeft – bijvoorbeeld vrijheid, wanneer iemand het daar constant over heeft – kun je veel sneller daarnaar toegaan en de juiste vraag stellen. In dit geval: ‘Wat gebeurt er als je iemands vrijheid afpakt of wanneer de maatschappij dingen oplegt waar je het niet mee eens bent?’ Dan komt er heel snel een emotie bij en kom je sneller bij de kern. Dat soort trucs werkt ook op de werkvloer en thuis. Een probleem is dat mensen over het algemeen slecht luisteren. De aandacht is er wel, maar ze plakken zichzelf al snel op een verhaal. De vervolgvraag gaat dan veel meer over hen, dan over degene die het verhaal vertelt.”

Keuzeknop in jezelf aanzetten

Veel werkfeestjes zijn te saai voor woorden. Altijd dezelfde gesprekken waarin niemand tot de kern komt en iedereen na afloop ongeïnspireerd naar huis gaat, zonder nog te weten waarover het ging. Lauren drukt haar publiek niet alleen op het hart zichzelf met behulp van een aantal handvatten te trainen in het veel beter luisteren, maar ook om de nieuwsgierigheidsknop in te drukken. “Zet de keuzeknop in jezelf aan. Bedenk wat je wel interessant vindt, waarnaar je nieuwsgierig bent en probeer dat om te zetten in iets concreets. Opeens gaat een wereld voor je open en valt er van alles te leren. Het wordt allemaal leuker, er zijn minder conflicten met mensen doordat je hen beter leert kennen.”

Ze deelt ook trucjes om goed te onderhandelen. “Dat doe ik niet over geld, wel over informatie: ‘Ik wil dit niet vertellen’. ‘Ik wil dat je het wel vertelt’. ‘Hoe komen we daar samen uit?’ Daar vertel ik dan, wederom verpakt in een avontuur, ook over.” Kortom, Lauren heeft geleerd dat het mogelijk is met iedereen, altijd, een goed gesprek te kunnen voeren, zolang je de juiste vragen stelt en oprecht nieuwsgierig bent naar de ander. Of dat nu gebeurt tijdens opnamen voor een uniek reisprogramma als ‘Lauren!’, op de werkvloer of thuis.