‘Vertrouwen is een spier die je moet trainen’

“Mijn muziek gaat vooral over het zien en ten volle benutten van elkaars potentie vanuit heelheid in plaats van gebrokenheid. Deze opdracht vanuit liefde deel ik graag met mensen, maar niet zonder ook de randjes, de pijnlijke zaken te benoemen”, zegt de sympathieke inspirator, die al wandelend zijn bijzondere verhaal vertelt over belangrijke thema’s als diversiteit en inclusie, maar altijd in relatie tot muziek.

Rapper Typhoon noemt het winnen van de Willem Wilminkprijs voor het beste kinderlied van 2021 voor het door hem geschreven nummer ‘Stotteren’ de kers op de taart. Volgens de jury is het liedje fijn om naar te luisteren en grappig en troostend tegelijk in het verwoorden van een angstig kinderprobleem.

“Ik had er een heel album over kunnen schrijven. Het staat zo dichtbij. Als ik moe, emotioneel of nerveus ben stotter ik weer, maar als ik ‘aansta’ tap ik uit een ander vat dan wanneer ik normaal praat. Als basis zorg ik er daarom voor dat ik een groot deel van de dag in die bepaalde flow blijf praten en zeker als ik zing of rap heb ik nergens last van. Ik ben mij er niet meer zo bewust van, maar weet nu dat stotteren ook voordelen heeft. Je wordt er creatiever van met woorden.”

De omleidingen in taal die je maakt om bepaalde woorden die beginnen met voor stotteraars moeilijke letters als K en F, helpen Glenn de Randamie, zoals Typhoon echt heet. Vroeger al. Als hij mondeling tentamen Frans doet weet zijn docent niet wat hij met hem aan moet. Hij fietst dan al overal doorheen.

“De leraar zei: ‘Ik weet dat je het niet hebt geleerd, maar ook dat je het in Frankrijk prima zal redden’ en gaf me vervolgens een 5. Daarmee was ik minder blij, maar het gaf me wel een flinke zet.” Glenn werkt samen met het NPO-kinderprogramma ‘Klokhuis’, waarvoor hij af en toe liedjes schrijft. “Als ik iets met het onderwerp voel ga ik ervoor. Ik bedenk altijd wat ik als kind had willen horen over dingen als ADHD en eerlijke handel en vervolgens hoe ik van hen kleine superhelden kan maken.”

Maatschappelijke thema’s komen vaak voor in Glenns liedjes. “Ik wil graag brugfuncties vervullen. Die bedenk ik niet, zo ben ik als persoon.” Hij zoekt ook in ‘Lichthuis’ naar overeenkomsten, zodat we minder polariseren en vindt dat we elkaars potentie moeten gebruiken. “Daar hoort het vanuit harmonie benoemen van pijnlijke zaken bij, anders komen allerlei dingen in een onderstroom terecht zonder een plek te krijgen. Dan gaat het broeien en krijg je wat er nu in de maatschappij aan de hand is. Diversiteit en inclusie zijn ineens zo’n groot onderwerp, omdat op dit gebied nog steeds veel verborgen is in die onderstroom.”

Zou het niet beter zijn als het niet meer opvalt dat mensen verschillende kleuren hebben? “Dat is belangrijk, maar we noemen in één adem twee verschillende dingen die overigens wel in elkaars verlengde liggen en elkaar aanvullen. Diversiteit gaat erg over de kracht van verschil, inclusie over macht en tegenmacht.” De ene groep wil de andere wat opleggen (macht), wat al naar gelang de situatie kan leiden tot uitsluiting en discriminatie en daaropvolgende acties (tegenmacht).

“Het is gek dat we nog steeds niet verder lijken te komen. Bepaalde veranderingen gaan traag vooruit doordat machthebbers daarbij gebaat zijn, terwijl het voor anderen niet snel genoeg kan gaan. Ik denk wel dat er vruchtbare grond en grote potentie is om het nog bestaande gebrek aan diversiteit en inclusie juist nu aan te pakken. We hebben het relatief goed met elkaar en kunnen ons hierop echt focussen.”

De kracht van het woord

Op de vraag wat hij als zanger/rapper kan doen, antwoordt Typhoon: “Muziek verbindt en begint waar woorden eindigen. Tijdens inspiratielezingen gaat het over inclusie en diversiteit, verbinden, samenwerken, perspectief, persoonlijke groei en vooral de kracht van het verschil. Tegelijk spreek ik over de kracht van het woord, van taal. Mensen zijn zich daarvan nauwelijks bewust en zien taal niet als een mooi instrument voor het uiten van hun intenties. Ze gebruiken woorden vooral reactionair en via sociale media heel erg zonder na te denken.”

We zijn niet persé gelijk, wel gelijkwaardig

Met alle gevolgen van dien. “Internet en sociale media hebben ons ook enorm vooruitgeholpen. Alleen worden dingen vaak onpersoonlijker en harder en zien we de mens niet meer, alleen zijn functie en rol. Veel mensen voelen aan dat het zo niet langer kan doorgaan en zoeken naar verzachting. Het is mooi dat er wat dat betreft veel initiatieven zijn, maar niet altijd makkelijk wanneer ze zich voortdurend moeten verhouden tot de extremiteiten die ze daarbij tegenkomen.”

De kracht van kwetsbaarheid

Glenn heeft enkele turbulente jaren achter de rug. Een burn-out en als het weer beter gaat en er grootste plannen zijn zorgt corona ervoor dat die niet doorgaan. Hij komt weer tot geloof, maar wordt niet altijd begrepen. Uiteindelijk komt het allemaal goed. Veel van wat hij heeft meegemaakt komt terug in zijn muziek, maar zonder het Nederlandse opgeheven vingertje. “Het gaat altijd over ons als mens en de zoektocht naar antwoorden op vragen als ‘Wie ben ik? Wie ben jij? Mag en kan ik mezelf zijn?’.

Onderweg moeten we soms onze kwetsbaarheid tonen, maar de kracht die daarvan uitgaat is eerlijk en een enorm belangrijk instrument. Iedereen kent angst. Maak eerst een connectie met dat stukje. Fouten mogen maken, het recht hebben terug te komen op uitspraken waar je niet meer achter staat zijn belangrijke zaken die voor mij een vertrekpunt vormen. Mijn teksten komen uit mijn hart. Mensen reageren daarop, want die vibratie herkennen ze. Ik heb genoeg meegemaakt en daarom kan het nooit met een opgeheven vingertje zijn, want slechts wie zonder zonden is werpen de eerste steen.”

De kracht van samen en vriendschap

“Als je middenin de ellende zit wil je eruit. Ik ben dankbaar dat het mij is gelukt dankzij de kracht van samen. In mijn eentje had ik het niet gered. Zonder andere mensen en ook niet zonder God, wiens liefde door mensen heen werkt, zou ik hier nu niet wandelen. Tijdens corona hebben we mensen verloren. Dat is verdrietig. Tegelijk valt op hoezeer we nu samen zijn door de kracht van vriendschap, familie en door terug te gaan naar de bron. In Suriname zeggen we dat al het lelijke ook weer goeds voortbrengt. Dat onderschrijf ik. Het is de kunst dat te kunnen blijven zien.”

‘Lichthuis’ is daarom meer dan muziek, een gedachtegoed en levensenergie. “Zelfs voor mij wordt ‘Lichthuis’ nu pas helderder. Dat heeft te maken met vertrouwen en de vertaling van taal en creativiteit in beelden. De teksten resoneerden met mijn hart en ik wist dat het klopte, maar ik begreep het nog niet helemaal. Nu begrijp ik wel wat de kracht van ‘Lichthuis’ is. Het straalt licht uit en helpt mensen met het binnenhalen van hun schepen in een veilige haven. Veiligheid is zo belangrijk als je het hebt over jezelf kunnen en mogen zijn. Volgens een vriend is het mooie dat een heel gebouw nodig is om een klein stukje lichthuis, het bovenste stuk van een vuurtoren, te kunnen dragen.”

Dat is een mooie metafoor voor het feit dat we elkaar nodig hebben om ons licht vanop grote hoogte te kunnen laten schijnen en niet alleen beperkt op de grond. Glenn heeft de nummers geschreven voordat hij ze zelf helemaal begreep. “Ik haal vaak Quincy Jones aan die zei dat je de ruimte voor zeventig procent moet vullen en dertig procent moet overhouden voor inspiratie. Wanneer ik blijf proberen overal controle over te houden, voor mijn verstand ga en alles eerst wil begrijpen, ga ik zoveel vragen dat er niets gebeurt. Ik kan niet alles meteen met mijn hoofd bevatten, dus moet ik vertrouwen hebben.”

Hoe dat werkt, blijkt uit dit waargebeurde voorbeeld: “Ik vroeg mijn vriendin ten huwelijk voordat ik überhaupt begreep wat ik deed. Mijn hart sprak. Wanneer hij zou trouwen wist Glenn niet. Hij voelde het gewoon en zei tegen zijn vriendin: ‘Daarom vraag ik jou. Laten we samen ontdekken wat dat betekent’.” Dat is ‘Lichthuis’ voor hem ook en dat licht brandt nog steeds keihard.

‘Alles is gezegend’

Aan het begin van de ‘intelligente lockdown’, april 2020, brengt Typhoon zijn inspirerende single ‘Alles is gezegend’ uit. “Volgens sommigen niet het goede moment, maar ik vroeg hen mij te vertrouwen. Ik had het gevoel dat het klopte en mensen dit moesten horen. Al zou ik maar vijf mensen inspireren en raken. Dat was reden genoeg dit uit te dragen. Uiteindelijk waren het een heleboel mensen en daarvoor ben ik nog steeds dankbaar.”

“Dit nummer heeft velen gesterkt en is tegelijk een bevestiging dat je soms moet varen op intuïtie wanneer je iets niet helemaal vat en ervan uitgaan dat het klopt. Hoe ouder je wordt en hoe vaker je die bevestiging krijgt, des te sterker de spier die je traint. Vertrouwen is immers een spier die je moet trainen.”

Glenn brengt ‘Lichthuis’ eind oktober 2020, vlak voor de tweede lockdown, uit. Daarop ook ‘Alles is gezegend’. Op dit album kan hij niet om het actuele debat rond identiteit heen. Tijdens het interview, op de dag dat in het nieuws komt dat racisme in Nederland is toegenomen, zegt hij: “Op de track ‘Botoman’ ben ik explicieter dan ooit over mijn kleur en het racisme dat ik heb ervaren. Ik rap over het bestaan van een zwarte man in een witte wereld. Dat mag niet multi-interpretabel zijn”, zegt Glenn.

Ik wil graag brugfuncties vervullen. Die bedenk ik niet, zo ben ik als persoon

Een witte man die gaat eten in een restaurantje op Bonaire, waar geen toerisme komen en urenlang praat met de eilandbewoners en zich onderdompelt in hun cultuur. Dat is een voorbeeld van hoe verschillende etniciteiten kunnen samensmelten, leren van elkaar en elkaars cultuur respecteren door bijvoorbeeld samen feest- en heilige dagen te vieren. In Suriname noemen ze dat de moksi cultuur. “Die brengt rijkdom”, zegt Glenn.

“Ik ben bevooroordeeld, maar de Surinaamse keuken is de lekkerste ter wereld. Juist doordat er zo’n grote verscheidenheid is aan invloeden. Implementatie in het dagelijks leven gaat, ondanks het feit dat velen gelukkig zo denken, echter nog vaak over de hoofden van mensen heen. Dat is pijnlijk. Mark Rutte heeft dat systemisch racisme genoemd, wat betekent dat het tussen lagen inzit en onzichtbaar is. Dat maakt het gevaarlijk. Het is vaak niet vast te pakken.”

De kracht van creativiteit

“Ik sta bekend als verbinder en bruggenbouwer, maar wil als mens die ook wordt bedreigd en pas nog Geert Wilders over zich heen heeft gekregen, eveneens dingen bij de naam noemen. Ook wil ik moedig zijn in mijn ongemak en niet bang zijn voor de reacties van mensen. De kracht van het tegelijk delen van pijn (niet van boosheid) en het tonen van kwetsbaarheid zorgt dat we ons kunnen blijven inleven in anderen. Soms moeten we dat wat explicieter zeggen, soms wat zachter. Creatief gezien is het prachtig dat via muziek te doen.

We bouwen nu een platform dat Ons Lichthuis gaat heten en is gestoeld op visie, perspectief en verhalen achter de verhalen. Diversiteit en inclusie kunnen we niet afvinken. Om het integratieproces in goede banen te leiden moeten we (blijven) begrijpen waar dingen vandaan komen. Er zit veel reactionaire pijn in de samenleving, waaronder het verdriet van het loslaten van bepaalde dingen, verandering en misschien een vager wordende identiteit. Het komt altijd neer op eigenlijk hele basale dingen zoals verlies, pijn en verdriet. Niet iedereen heeft zin en tijd zich daarin te verdiepen, maar met dit platform willen we dat wel faciliteren.

Een lichthuis is in dit kader een stip op de horizon. Mijn vormgever Jay Sunsmith heeft daarvan een prachtig kunstwerk gemaakt met in het midden de ondergaande zon. Ik heb overal gesurft en veel gereisd. In bijvoorbeeld Costa Rica doet iedereen zijn eigen ding, maar als de zon ondergaat laat iedereen alles vallen en verbroedert. Naar dat punt ben ik op zoek. Kijken naar omstandigheden werkt beperkend. Het gaat ook niet over details en thema’s, maar over ons en onze liefdevolle, positieve stip aan de horizon, waar we inclusief zijn, mogen bestaan, worden gezien en gehoord en elkaar ons kunnen verenigen.”

De kracht van verschillen

Je zou zeggen dat afkomst en kleur niet moeten uitmaken, niet eens mogen opvallen. Daar is Glenn het niet helemaal mee eens. “We zijn niet per se gelijk, wel gelijkwaardig. Verschillen moeten er blijven, zonder daarover te oordelen. Vanuit een bepaalde neutraliteit kijken naar wat is en vandaar naar hoe zich dat vanuit verschillende kanten tot elkaar verhoudt. Daaruit volgt automatisch dat iedereen wel iets in de ander herkent. In de studio of tijdens het schrijven probeer ik oordelen zo lang mogelijk uit te stellen zonder mijn creativiteit te verstikken.”

Typhoons album waarop al deze zaken voorkomen is goed ontvangen, genomineerd voor een Edison in 2021 en heeft mensen geraakt. “Voor een deel krijg ik het niet mee. Normaal sta je op festivals, spreek je mensen, zie je aan hun reacties tijdens het spelen wat het met hen doet. Nu is dat anders, maar wat ik hoor is mooi. Ik heb nog niet eens het begin gezien van wat ‘Lichthuis’ nog meer kan zijn. Het live-element is altijd belangrijk om de energie te delen. Hopelijk kan dat snel weer zonder allerlei restricties en maatregelen.”

De kracht van ondernemerschap

De komende tijd is Glenn de Ramadie druk met het Ons Lichthuis-platform. Dat is hard nodig. Mede vanuit de Amerikaanse burgerrechtenbeweging weet hij dat er verschillende geluiden nodig zijn om sociale verandering tot stand te brengen. Vanuit liefde, maar ook wat activistischer.

“Het een kan niet zonder het ander. Zonder voortrekkers als Sylvana Simons en Akwasi, die de knuppel in het hoenderhok hebben geworpen en de meeste ellende over zich heen hebben gekregen, lukt het niet. Zij scheppen mede de voorwaarden om het überhaupt over dingen te hebben. Het feit dat veel echt zwarte pieten anno 2021 niet meer zichtbaar zijn in Sinterklaasoptochten is het werk van een heleboel knuppelgooiers.”

“Ik wil mijzelf daar niet buiten plaatsen. Ook niet als ondernemer. Met een aantal partners hebben we de Tuin van 2020 gedaan, het organiseren van coronabestendige concerten. Dat heeft mijn ondernemershart zodanig aangewakkerd dat ondernemen nu ook een passie voor mij is.”

We praten nog even door over inclusie en diversiteit, naar aanleiding van de veroordeling van de Amerikaanse agent die George Floud heeft gedood. Een start op weg naar vrede en een gelijkwaardiger samenleving. Glenn vindt het ook belang te zeggen dat systemisch racisme niet alleen tussen zwart en wit bestaat, wijzend op de jodenvervolging. Hij pleit voor breed cultureel en wetenschappelijk onderzoek naar hoe we dingen kunnen uitwissen.

“Doordat niet iedereen is geïnteresseerd in de droge feiten zijn creativiteit, muziek en andere kunstuitingen enorm belangrijk. Van oudsher vertolken kunstenaars bepaalde dingen die anders niet te vertolken, voelbaar en zichtbaar zouden zijn.”

Bron: ACADEMY Magazine 2021-2022