Dertig procent van de zorg kan gewoon in de retail

Er is in korte tijd volgens hem iets veranderd, maar we stevenen desondanks af op een verdubbeling van de zorgvraag in 2030 en een tekort aan personeel. Een zorginfarct dus, tenzij digitaal en retail dichter bij elkaar komen. “Dat kan als mensen met hun ‘wearables’ steeds meer zelf meten en doorgeven en de detailhandel in haar winkels dertig procent van de zorgvraag overneemt, zoals in Engeland.” Volgens Engelen heeft elke organisatie een rol in de gezondheid van zowel medewerkers als klanten. “Gezondheid is te veel gemedicaliseerd en retail kan een voorname rol spelen bij het nuanceren daarvan.”

De pandemie heeft ervoor gezorgd dat consumenten, “die af en toe ook patiënten zijn”, vaker online hun arts consulteren, maar dat is niet genoeg wanneer er verder niets verandert. In 2030, dat is al over zevenenhalf jaar, kan de zorg ons volgens sommige berekeningen 174 miljard per jaar kosten tegen 100 miljard nu. “Dat kunnen we met elkaar niet opbrengen, laat staan dat er dan voldoende zorgpersoneel is. In 2020 werkten er 1,4 miljoen mensen in de zorg. Dat betekent een op de zeven werkenden. In 2040 zullen er volgens berekeningen van de SER meer dan twee miljoen mensen nodig zijn in de zorg. Dat is dan een op de vier werkenden! Dat gaat echter niet gebeuren en dat is de ook de insteek van mijn lezingen.

Apparaten zijn nu zo klein dat je ze vaak als ‘wearables’ aan je pols kunt dragen en – heel belangrijk – bovendien makkelijker te bedienen zijn, waardoor digitale technologie bereikbaar wordt voor veel meer mensen. Met een speciale app op een Apple-horloge kun je een ECG (hartfilmpje) maken en binnenkort zelfs je glucosewaarde meten als je diabetes hebt. Naalden zijn niet meer nodig.”

Lucien Engelen geeft twee voorbeelden: “Je kunt je nu al niet meer voorstellen dat iemand naar de huisarts of het ziekenhuis gaat om zijn gewicht te laten meten. Tegenwoordig zijn er al digitale weegschalen die je gewicht via het persoonlijke dossier rechtstreeks naar het ziekenhuis sturen. Bloeddruk zelf meten gebeurt al en is over enkele jaren ook heel normaal. Daarnaast is er in de fysieke en mentale gezondheidszorg steeds meer aandacht voor preventie, waardoor de zorgvraag ook daalt. Ook gaan we wat doen voor mensen die financiële problemen hebben en daardoor ook ongezonder zijn.” Voorkomen is ook hier beter dan genezen.

Apotheek in de hypermarkt

Voor onze gezondheid moeten we naar de winkel, vindt Lucien, of zoals hij het noemt ‘Van ‘HEALTHcare’ naar ‘health’. “Flappentappen vind je, net als postbalies tegenwoordig meestal als laatste bastion in winkels en supermarkten. Waarom moeten we nog naar een aparte apotheker om onze medicijnen te halen en kunnen we dat bij herhaalrecepten niet gewoon doen bij het Kruidvat?” In Engeland zijn apotheken al vaak (nog niet overal) onderdeel van grote hypermarkten zoals Tesco en ASDA, die zeven dagen per week open zijn.

“Tesco gaat nú breder opschalen en ook gezondheidsadvies geven. Net als het Kruidvat in Nederland gebeurt dat door gekwalificeerd personeel. “Ik zou dat graag ook in een Nederlandse ‘retail setting’ zien en ben daarover aan het verkennen met bijna alle grote partijen. De centrale vraag daarbij is: hoe kan retail helpen om dertig procent van het huidige zorgverleningsaanbod uit de gezondheidszorg te halen door samen deze grote uitdaging aan te gaan.” Dat betekent dus niet dat we de dokter en de verpleegkundigen naar het Kruidvat of AH sturen.”

Zij zijn keihard nodig in de ziekenhuizen en de huisartsenpraktijken, maar dit soort initiatieven waarbij mensen meer zelf doen, schept wel ruimte waardoor zorgverleners ook daadwerkelijk zorg kunnen verlenen. Zij hoeven immers ook niet meer veertig procent van hun tijd achter een scherm te zitten om gegevens in te voeren. Lucien Engelen werkt anderhalve dag per week in het Laurentius Ziekenhuis in Roermond. In een zelfmeetkiosk kunnen patiënten in een soort Sinterklaasstoel gaan zitten. Ze stoppen een arm in een ‘mouw’ en hun bloeddruk wordt gemeten en een vinger in een opening en de saturatie is bekend. Die data komen rechtstreeks in het patiëntendossier van het ziekenhuis terecht. “Daarvoor hoef je straks niet meer naar het ziekenhuis, dat kan ook bijvoorbeeld bij de Jumbo of in het outletcentrum.”

Hoe gaan we dertig procent van het huidige zorgverleningsaanbod uit de gezondheidszorg halen? Door samenwerking met retail?

De vraag die Lucien zich daarbij stelt is: ‘hoe kunnen wij daar in een soort concept store dingen uitproberen en de burger eerder betrekken bij zijn of haar eigen gezondheid, zonder dat dat belerend overkomt?’ “Je moet mensen niets opleggen, maar verleiden. Niet alleen consumenten, maar ook werknemers. Werkgevers moeten met behulp van digitaal gereedschap en wellicht in retailachtige constructies hun medewerkers beter ondersteunen en binden, zeker in deze tijd van de ‘War for talent’, want dat werkt preventief als het gaat om hun gezondheid.”

‘Digichonders’

Zitten consumenten/patiënten en het bedrijfsleven in binnen- en buitenland (het gezondheidszorgprobleem speelt wereldwijd) op Luciens ideeën te wachten?

“Consumenten zijn verwend, die krijgen alles al online als ze dat willen, maar sommigen moeten nog wel de mentale horde nemen om op dezelfde manier met hun gezondheid om te gaan. Met privacy en data zit het inmiddels wel goed. De detailhandel is een ander verhaal. De retail verkent dit veld op dit moment, veelal in het buitenland, maar ook meer en meer in Nederland. Tijdens lezingen laat ik zien dat bijna elk bedrijf een rol kan spelen in het bredere pakket van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen en zo eraan kan bijdragen dat iedereen zolang mogelijk gezond blijft. Dat geldt voor medewerkers én klanten.”

Dingen bij het Kruidvat doen die nu in de huisartsenpraktijk plaatsvinden en zelf allerlei gezondheidswaarden meten. Het digitale naar de mensen brengen kan gevaarlijk zijn voor hypochonders (mensen die overmatig bang zijn dat ze een ernstige lichamelijke ziekte hebben, terwijl hiervan uit onderzoek niets blijkt). “Dat risico is er zeker. Het is zelfs een actueel fenomeen. Er zijn nu ook hypochonders die wekelijks om acht uur in de wachtkamer zitten, maar er is een nieuwe variant: de digichonders. Hier ligt een grote kans, want hen kunnen we duidelijk maken dat ze niet naar de exacte nummertjes moeten kijken, maar naar de grote lijn. Vroeger had je boven 37,5 graden verhoging, nu gaat geen kip meer met 38 graden naar de dokter, omdat we weten dat het niet om dat ene cijfer, maar om de ‘range’ gaat waarbinnen zich dat beweegt. Een keer een wat hogere bloeddruk is niet erg als die meestal goed is, maar drie dagen lang hele hoge waarden is reden de arts te bellen.”

Dat is de nieuwe werkelijkheid. We kunnen in onze maatschappij niet alles in één keer voor elkaar krijgen. Zolang de nieuwe apparatuur en mogelijkheden duur zijn zullen alleen beter gesitueerden er gebruik van maken, maar de geschiedenis leert dat ze daarna voor iedereen bereikbaar zijn. Iedereen heeft nu een smartphone en internettoegang. Dat leek een anderhalf decennium geleden nog een utopie. Wanneer is wat Lucien Engelen nastreeft meer normaal dan bijzonder?

Lucien: “Daar heb ik wat minder goed nieuws. Ik kom uit Limburg, ben katholiek opgevoed, maar niet meer praktiserend en benoem in mijn lezingen toch dat iets negen van de tien keer die zeven Bijbelse jaren nodig heeft om van een idee tot mainstream te komen. Bij ongewijzigd beleid verdubbelt de zorgvraag, zijn er te weinig mensen werkzaam in de zorg en wordt die bijna twee keer zo duur. Als we echter alles snel maar verantwoord wetenschappelijk kunnen onderbouwen is er een kansje dat tegen 2030 een belangrijk deel van de dingen waar ik het over heb is gerealiseerd en dan bedoel ik met name dat de retail verantwoordelijk is voor dertig procent van het huidige gezondheidszorgbestel en op betaalbare wijze zorg levert.

Bron: ACADEMY® Magazine 2022-2023