Welkom in de Technosfeer

Nog geen duizend jaar geleden waren de nachten op Aarde gitzwart. Op een incidentele bosbrand of een bliksemschicht hoog in de wolken na, was de Aarde in de afwezigheid van zonlicht volledig verduisterd. Wie vandaag vanuit het heelal naar het nachtelijk deel van de aarde kijkt ziet een goud glanzend netwerk van steden, snelwegen, maar ook vissersboten en boorplatformen oplichten. Miljarden jaren was het donker, opeens is het licht aangegaan. Is het lente op Aarde?

De foto’s die NASA van de nachtelijke Aarde publiceerde stralen een ambivalente schoonheid uit. Terwijl we onze steden op een grond niveau als puur culturele artefacten kennen, tonen ze zich vanuit de ruimte als glinsterende organische mosachtige structuren die de planeet in bloei zetten. Maar schoonheid bedriegt. Tegenover het betoverende weefsel van oplichtende steden dat we vanuit de ruimte kunnen waarnemen, staat de energieverslindende verbranding van steenkool en olie, het gebruikt van insecticiden in de landbouw, de uitputting van mijnen, plastic eilanden in de oceanen, radioactieve straling en miljoenen hectaren gekapt regenwoud. Wat moet Moeder Natuur hier van denken? Zal ze weemoedig zijn over een zieke koortsige planeet, die lijdt aan humanitus? Of zal ze juist verheugd zijn over de verlichting van de bol, in de gedachte dat op aarde een interessant evolutionair experiment plaatsvindt?

Het beeld van de oplichtende nachtelijke Aarde is de meest tastbare verschijningsvorm van de Technosfeer. Voortbouwend op de biosfeer, waaronder we de optelsom van al het organisch leven verstaan, bestaat de technosfeer uit de optelsom van alle technologieën op aarde. Denk aan het Internet, het financiële systeem, artificiële intelligentie, maar ook oudere technologieën zoals riolering, wegen en mechanische klokken zijn er onderdeel van. We hebben de technosfeer nooit geplant of bedacht, maar dit betekent niet dat ze weer weg gaat. Net als de biosfeer lijkt ze te willen groeien en overleven.

Ook de biosfeer is ooit begonnen met de eerste levende cel die zich miljarden jaren geleden vormde, lang voordat complex meercellig leven ontstond. Wist u dat de atmosfeer van de Aarde niet altijd zuurstof bevatte? Dat we op Aarde niet met een zuurstoftank moeten rondlopen, zoals op de maan, hebben we te danken aan cyanobacteriën. Ze behoren tot de oudste levensvormen op aarde. Als deze cyanobacteriën niet waren geëvolueerd, had geen mens of dier zich kunnen ontwikkelen. Dit leert ons dat de natuur altijd voortbouwt op eerder bereikte complexiteit. Is de mens misschien een uitvinding van de Natuur om zich verder te kunnen ontwikkelen en ontplooien? En als dat zo is. Wat gaan we nog meemaken? Wilde systemen, genetische verrassingen, nano-robots, autonome machines en oogverblindend prachtige zwarte bloemen. Natuur verandert met ons mee.