Tweevoudig Wereldzeilster van het Jaar kan niet zonder uitdagingen

Carolijn Brouwer heeft na haar overwinningen bij het jeugd WK in 1991 en het WK zeilen in 1993 vele successen geboekt. Onlangs heeft ze met het gemengde Chinees-Franse Dongfeng Race Team de editie 2017-2018 van de negen maanden durende prestigieuze en uitputtende Volvo Ocean Race gewonnen. Dat heeft haar twee prijzen opgeleverd. Carolijn en haar Franse collega Marie Riou – de eerste vrouwen die de wedstrijd op hun naam hebben geschreven – zijn 31 oktober 2018 tijdens de uitreiking van de World Sailing Awards in Florida uitgeroepen tot Zeilster van het Jaar.

Een week later heeft Carolijn – voor de tweede keer – de Conny van Rietschoten Trofee van het Watersportverbond gekregen voor haar ‘opmerkelijke prestatie in de zeilsport’. Haar recept: uitdagingen aangaan, doorzetten en altijd een duidelijk doel voor ogen hebben. Eigenlijk dezelfde ingrediënten die bedrijven succesvol kunnen maken en houden. Haar lezingen zijn dus zowel voor sport- en zeilliefhebbers, als voor ondernemers interessant.

Ze heeft drie keer deelgenomen aan de Volvo Ocean Race. Toch weet Carolijn Brouwer niet of ze in 2020-2021 voor de vierde keer aan boord stapt. “De laatste keer was het doel winnen. Dat is gelukt, maar als Charles Caudrelier, de Franse schipper van het Dongfeng Race Team, me morgen belt en vraagt of ik weer meedoe om opnieuw voor de winst te gaan, doet dat me niks. We hebben al gewonnen, dus is dat niet meer de uitdaging die ik zoek. Ik moet ergens naartoe kunnen werken en me daarin vastbijten. Iets nieuws.

Aan de afgelopen race namen twee Nederlandse boten deel. Ik zat op een Chinees-Frans schip. Daarom zou het superleuk zijn de volgende keer lid te zijn van een Nederlands team en daarin een grotere rol te spelen.” Of ze tussendoor deelneemt aan de Olympische Spelen van 2020 in Tokio weet ze nog niet. “Het kost tot wel drie jaar om lichamelijk te herstellen van deelname aan alle etappes van een Volvo Ocean Race. Je moet alle spieren weer opbouwen.” Bovendien is haar man, Darren Dunbock, coach van het Australische Olympische team. “Dat zou betekenen dat we beiden veel van huis zijn voor en tijdens die periode. Dat zou heel vervelend zijn voor ons zoontje.”

Terwijl de auto’s met 130 kilometer per uur onder het restaurant over de A4 bij Aalsmeer razen, vertelt Carolijn over haar eerste Volvo Ocean Race, die van 2001-2001. Als stuurvrouw haalt ze met haar team een gedeelde zevende plaats. “Deelnemen was een droom die uitkwam. Ik kreeg de kans mijn passie te verwezenlijken. Het was fantastisch, ook al werd ik voor de leeuwen gegooid en heb ik alleen de twee zuidelijke etappes meegevaren. Na afloop had ik de sterke wens de race helemaal mee te maken, maar in de toen door mannen gedomineerde zeilwereld duurde het nog twaalf jaar voordat ik die kans kreeg.

”We wonnen zelfs een etappe, deden het goed tijdens de havenraces en haalden uiteindelijk de zesde plaats”.

In 2014-2015 deed ik mee met Team SCA van een Zweedse firma in hygiëneproducten. De klanten van dat bedrijf zijn voor tachtig procent vrouw, dus wilde SCA een vrouwenteam. We kregen alle faciliteiten en steun van coaches en mentoren. Winnen was niet ons doel, dat was niet realistisch. Ondanks hard werken en een langdurige voorbereiding konden we het gat aan ervaring niet helemaal dichten, we hadden gewoon met z’n allen niet genoeg meegemaakt. Ons doel was wel het vrouwen-oceaanzeilen en -racen op de wereldkaart zetten en houden, momentum en continuïteit creëren. We wonnen zelfs een etappe, deden het goed tijdens de havenraces en haalden uiteindelijk de zesde plaats. Niet gek als je bedenkt dat we het als vrouwenboot moesten opnemen tegen zeven mannenboten.”

Winnen is realistisch

Als Charles Caudrelier haar belt voor de derde race met een gemengd team is het doel winnen wél realistisch. “Tijdens de tweede race was het Dongfeng Race Team nog onze tegenstander. De Chinese bemanning leerde toen vooral de kneepjes van het offshore zeilen, maar werd wel derde.” Ditmaal zijn er naast Carolijn Fransen, Chinezen, twee Nieuw-Zeelanders en een Australiër aan boord. De voertaal is Engels, maar de Chinezen hebben Engels leren spreken van de Fransen, waardoor Carolijn een tweede rol als tolk heeft. Geen probleem. Ze spreekt zes talen, wat ze hartstikke leuk vindt, en haar Frans is na anderhalf jaar wonen en leven tussen Fransen een stuk verbeterd.

“Iedereen is multifunctioneel op zo’n boot, maar heeft wel een specifieke rol. Ik stuurde en hielp met andere dingen, maar was vooral voorzeiltrimmer en moest intensief communiceren met de grootzeiltrimmer, de stuurman. Dat ging erg op het gevoel van hoe je de beste snelheid uit de boot haalt onder de omstandigheden van dat moment. Natuurlijk moesten we rouleren, want niemand kan 24/7 in touw zijn”, vertelt Carolijn. “Bij een etappestart, wanneer we eerst een paar mijl moesten afleggen om van een baai weer op zee te komen, maar ook tijdens havenraces tijdens een stop-over werden we allemaal in onze specifieke rol en positie geplaatst. Onderweg wisselden we elkaar af en vulden we elkaar aan. De navigator moest de snelste routes van a naar b uitstippelen. Wij stonden op het dek, keken om ons heen en gaven door wat we zagen. Zo hadden wij ook daarin onze inbreng.”

“Tijdens lezingen laat ik een filmpje zien over hoe zwaar, ruig en moeilijk het is aan boord. Dan zie ik de mensen denken ‘wat is daar nou leuk aan?”

Afzien

Ook al duurt elke etappe twintig dagen en kunnen de zeilers daarna enkele dagen bijkomen tijdens een stop-over aan land, is het negen maanden lang afzien. “Tijdens lezingen laat ik een filmpje zien over hoe zwaar, ruig en moeilijk het is aan boord. Dan zie ik de mensen denken ‘wat is daar nou leuk aan?’ De Volvo Ocean Race is een van de grootse zeilevenementen, naast de Olympische Spelen en de America’s Cup, en tegelijk de uitputtendste. Je moet houden van avontuur, buiten zijn en de zee en iets hebben met de natuurelementen. Het is bijna onmogelijk je voor te bereiden op deze fysieke en mentale slijtageslag. Veel meer dan trainen, blessures voorkomen en ervoor zorgen sterk en fit te zijn kun je niet doen.

De eerste helft van de race houdt iedereen wel vol. De laatste vier maanden is het veel moeilijker gemotiveerd en fit te blijven. Dan heb je al vijf maanden lang veel gevriesdroogd voedsel, astronautenvoer, gegeten dat met kokend water eetbaar is gemaakt. Drie maaltijden van 1.000 calorieën per dag en daarnaast noten, krachtrepen en de nodige vitamine- en mineralenpillen. In totaal zijn dat 5.000 calorieën, twee keer de normale inname. Dat moet ook, want je hebt veel meer energie nodig om te herstellen van ontberingen en slaaptekort. Tijdens stop-overs ga je los en denk je uiteindelijk niet aan burgers, pizza’s en bier, maar verlang je het meest naar vers fruit en verse groenten. Je kunt op restaurant gaan, maar een eigen kok reisde naar de stop-overplaatsen om te bereiden wat goed voor ons was.”

Teamwerk en communicatie

Carolijn vertelt haar publiek dat het eigenlijk altijd aankomt op teamwerk en communicatie en wat dat betreft is de zeilsport een goede metafoor voor het bedrijfsleven. “Olympisch zeilen is eigenlijk mijn achtergrond. Je werkt vier jaar intensief naar de Spelen toe. Je traint elke dag, neemt een warme douche, eet een goede maaltijd, gaat indien nodig naar de fysiotherapeut of de masseur om daarna acht of tien uur te genieten van een herstellende slaap. Tijdens de Volvo Ocean Race krijgen we de kans niet te herstellen en gaan we maar door. Die uitputtingsslag is een uitdaging. Daar doe je het voor. Kijken hoever je lichaam en geest kunt pushen tot je erbij neervalt, het beste uit jezelf en mensen om je heen halen door samen te werken in een team. Dat is het belangrijkste. In mijn eentje rond de wereld varen, zoals destijds Laura Dekker, doet me niets, wel samen alle etappes halen.

Tijdens de oceaanrace mag je een etappe vrij nemen om op te laden, maar dat is niets voor mij. Ik wil weten hoever ik kan gaan in het pushen van mezelf. Dat lukt alleen als je alle etappes meedoet. Net als in het bedrijfsleven is ook tijdens zo’n race competitie heel belangrijk. Je kunt alleen winnen van de tegenpartij als je samen een duidelijk doel hebt en alle neuzen dezelfde kant op staan. Alle activiteiten moeten ten dienste staan van het doel en competitie motiveert dat. Soms levert dat spannende situaties op, zoals tijdens onze laatste race.

”Mensen aan boord zijn, net als personeelsleden en collega’s, op den duur bijna familieleden, die allemaal hetzelfde nastreven”.

We begonnen de laatste etappe van 970 mijl van Göteborg (Zweden) naar Den Haag met een achterstand bij de start. Drie boten hadden evenveel punten. In tegenstelling tot onze concurrenten voeren wij langs de kust naar onze eindbestemming. Drie mijl verwijderd van de finish zagen we, na in totaal 45.000 mijl varen, zonder verrekijker onze tegenstanders liggen, wat ongekend was. Dus pushten we nog harder en stonden we constant onder spanning. Daardoor hebben we de race wel gewonnen. Een prachtige metafoor, die het mogelijk maakt parallellen te trekken met het bedrijfsleven.

Mensen aan boord zijn, net als personeelsleden en collega’s, op den duur bijna familieleden, die allemaal hetzelfde nastreven. Zo’n zeiltocht is een emotionele achtbaan met hoogte- en dieptepunten. Af je toe ga je letterlijk op je bek, daarna sta je weer op, mede dankzij de mensen om je heen. Je bent er voor elkaar. Daardoor houd je het vol.” Ook steun is belangrijk. Carolijn: “Wij waren aan boord met z’n negenen, maar hadden het niet kunnen redden zonder een technisch ondersteuningsteam dat ons bij elke stop-over opwachtte, de boot overnam en binnen zes dagen alles controleerde en waar nodig repareerde. Teamwerk is zo belangrijk!”

Zeilen wint van hockey

Zeilen is niet altijd Carolijns grote passie geweest. “Ik begon toen ik 10 was, maar in de weekenden vielen alle leuke dingen meestal samen en was het moeilijk kiezen tussen zeilen of met vriendinnetjes naar de film gaan. Ik wilde alles meemaken. In Brazilië, waar we toen woonden, leerde zeilen. Terug in Nederland bezocht ik, 13 jaar oud, het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest en kreeg ik van mijn moeder een hockeystick. Ze vertelde dat in Nederland niet werd gehockeyd omdat het daarvoor ’s winters te koud was.

Na een paar weken zag ik in Kaag en Braassem Optimistjes, zeilbootjes voor jongeren tot en met 15 jaar, tijdens een wintertraining varen Twee weken later zat ik in zo’n bootje, niet in bikini en een T-shirt, zoals in Brazilië, maar in een droogpak. Mijn ouders zagen dat ik dat echt wilde en gaven me een bootje. Langzaam kwamen de resultaten en toen pas ontstond de echte passie.” Na het winnen van het Jeugd WK in een Laser Radial – enkele maanden na haar eindexamen – komt de echte ommekeer en merkt ze dat je er wat voor terugkrijgt als je ergens induikt, doorzet en niet opgeeft en bestaat er eigenlijk niets anders meer voor haar dan zeilen, zeilen en zeilen.

Nadat ze is uitgeloot voor een studie bedrijfskunde gaat Carolijn Brouwer voor een jaar naar Portugal, waar ze een universitaire studie Portugees voor gevorderden volgt – ‘superleuk met leuke mensen uit allerlei landen’ – vooral als het slecht weer is. Bij mooi weer neemt ze de trein naar Cascais, Europa’s westpunt, om daar op zee te zeilen met Portugezen. “Na een jaar kwam ik terug en ging ik talen en culturen van Latijns-Amerika studeren in Leiden.

”Zeilen is een complexe sport en van veel verschillende factoren afhankelijk”.

Brazilië had toch een beetje mijn hart gestolen en dit was een goede manier daarmee verbonden te blijven. Ik heb er vanwege het zeilen wel 5,5 in plaats van 3 jaar over gedaan en tijdens mijn stage in Brazilië veel op de oceaan gezeild.” In Nederland vindt ze het super op het IJsselmeer en de vele plassen te varen, maar constateert wel dat zeilers de laatste tijd vaker voor de zee kiezen. “Als je voor de Olympische Spelen moet trainen, zoals in 2016 voor Rio de Janeiro, waar ze op de oceaan varen, moet je wel op zee trainen.”

Waarom ze zeilen zo leuk vindt? “Geen dag is hetzelfde, of je nu op een plas, het IJsselmeer of de oceaan vaart. Hetzelfde weerbericht voor de volgende dag? De wind zal altijd net een paar graden meer naar rechts of naar links staan, op het IJsselmeer kan de stroom gedraaid zijn waardoor de golven anders zijn. Tijdens wedstrijden zijn je tegenstanders altijd anders en ook het water verandert constant. Zeilen is een complexe sport en van veel verschillende factoren afhankelijk. Ik heb nog nooit in mijn leven een perfecte race gevaren. Misschien kom ik er dichtbij, maar er is altijd wel iets dat je nog beter kunt.” Daardoor blijft zeilen de uitdagingen bieden die Carolijn nodig heeft om door te gaan en dat kan nog heel lang. “Ik ben nu 45. Ze moeten me tijdens oceaanraces niet op het voordek zetten, waarvoor je heel sterk en fit moet zijn, maar ik kan heel goed achterin blijven sturen en trimmen. Op die posities telt de ervaring en dat is belangrijk in deze sport.”