Ten hele gedwaald met de dividendbelasting

De kogel is door de kerk. De dividendbelasting wordt afgeschaft. Zo is door het kabinet besloten. Alleen de Eerste Kamer kan het voorstel nog blokkeren. Maar dan moeten ze het hele belastingplan wel afschieten.

Paul Polman, CEO van Unilever, zagen we eerder die dag bij de NOS op een winderig bouwterrein voor een draaiende camera om de afschaffing nogmaals te bepleiten. Zie dit filmpje.

Ongetwijfeld was de oproep bedoeld voor Alexander Pechtold en Gert-Jan Segers om ze het laatste zetje te geven. Wat Polman zei was nogal onthutsend. En dan heb ik het nog niet eens over zijn onsamenhangende teksten over de media-aandacht voor neerstortende vliegtuigen.

Polman: “Het is een dubbele belasting, andere landen hebben het niet.”

Hoe komt hij hierbij? Ten eerste, vrijwel alle OESO-landen hebben wél een dividendbelasting voor buitenlandse aandeelhouders, in tegenstelling tot wat Polman beweert, bijvoorbeeld de VS (30%), Canada (25%), Australië (30%), Nieuw Zeeland (30%), Ierland (20%), België (30%), Luxemburg (15%), Frankrijk (30%), Duitsland (25%), Italië (26%), Spanje (19%), Portugal (25%), Griekenland (15%), Noorwegen (25%), Zweden (30%), Denemarken (27%), Finland (20%), IJsland (20%), Polen (19%), Oostenrijk (25%), Litouwen (15%), Tsjechië (15-35%), Slovenië (15%), Slovakije (7-19-35%), Turkije (15%), Chili (35%), Israël (25-30%), Japan (15%) (zie PWC).

Maar het land dat geen dividendbelasting meer heft, waar Polman het vermoedelijk over heeft, is het VK.

Ten tweede, de dividendbelasting is juist vaak geen dubbele belasting. Ook daar verdraait Polman de werkelijkheid. Landen maken internationale afspraken om te voorkomen dat aandeelhouders twee keer belasting moeten betalen. In de meeste landen kunnen aandeelhouders daarom hun in Nederland betaalde dividendbelasting verrekenen met hun eigen belasting, zoals de OESO-modelverdragen ook aanbevelen.

De meeste buitenlandse aandeelhouders hebben daarom geen last van de Nederlandse dividendbelasting, alleen buitenlandse overheden. Wat in Nederland al is betaald, hoeven die aandeelhouders namelijk niet in eigen land nog eens te betalen. Dit is waarom het gros van de 2 miljard in de schatkisten van buitenlandse overheden verdwijnt. Immers, als buitenlandse aandeelhouders minder aan de Nederlandse overheid betalen, doen ze dat meer aan hun eigen overheid.

Een ruwe inschatting is dat het om ongeveer driekwart van het totaalbedrag kan gaan, zie SOMO. Oftewel zo’n 1,5 miljard euro. Dit bedrag moet met een korrel zout worden genomen. Precieze schattingen zijn er niet.

De dividendbelasting is nuttig omdat Nederland via de achterdeur buitenlandse overheden kan belasten. En dat zonder economische schade aan te richten, omdat buitenlandse aandeelhouders niet méér belasting hoeven te betalen dan ze al deden. Vrijwel alle overheden in de OESO doen dit. Bijkomend voordeel is dat, als buitenlandse aandeelhouders hun dividendinkomsten voor hun eigen fiscus verzwijgen, ze toch altijd belasting betalen.

Maar in welk land kan de in Nederland betaalde dividendbelasting weer niet worden verrekend? Het VK natuurlijk.

Bovendien, als niet buitenlandse particulieren maar buitenlandse bedrijven aandelen hebben in Nederlandse bedrijven, dan betalen ze ook geen dividendbelasting vanwege de inhoudingsvrijstelling.

Alleen voor bepaalde soorten aandeelhouders, bijvoorbeeld sommige beleggingsfondsen, kan het zijn dat de Nederlandse dividendbelasting niet kan worden verrekend, terwijl dit wel de fiscaal-juridische basisregel is. Of dit zo is, hangt af van de precieze afspraken die Nederland heeft gemaakt met andere landen in de belastingverdragen. Zie ook de Kamerbrief van Staatssecretaris Menno Snel.*

Polman vervolgt: “Daardoor hebben sommige bedrijven ervoor gekozen naar die landen te gaan.”

Of dit echt zo is, daar zou ik graag namen en rugnummers bij willen zien: welke bedrijven dan? En was het echt de dividendbelasting waardoor ze vertrokken? Zo ja, dan moet je je afvragen of je deze bedrijven wel in Nederland wil hebben.

Zo staat het VK namelijk in een lijstje met landen waar je eigenlijk niet tussen zou moeten willen staan, met onder andere Bahrein, Bermuda, Brazilië, Kaaimaneilanden, Malta, Estland, Letland, Hongarije, Guernsey, Macau, Hongkong, Eiland Man, Jersey, Liechtenstein, Singapore, Quatar en de Verenigde Arabische Emiraten (zie PWC).

Met andere woorden, de CEO-maatschappelijk-verantwoord-ondernemen Polman vindt kennelijk dat Nederland zich moet voegen in een rijtje belastingparadijzen. Nederland heeft al niet zo’n goed imago op dat gebied.

Polman: “Voor aandeelhouders die nu ergens geen belasting betalen en dat in de toekomst wel zouden moeten doen, is een land minder interessant.”

Wat mij hier het meest verbaast, is dat Polman zich opwerpt als de woordvoerder van de vereniging van effectenbezitters. Ik snap natuurlijk dat hij opkomt voor ‘zijn’ Britse aandeelhouders. Maar kan Polman aan Nederland nu eindelijk uitleggen wat het probleem van de dividendbelasting is voor zijn bedrijf, voor Unilever?

Ik zie het probleem namelijk niet.

Polman doet alsof hij afhankelijk is van aandeelhouders die de dividendbelasting niet kunnen verrekenen. Maar dat is een vreemd verhaal. In een open internationale kapitaalmarkt, zoals we die hebben, kan een bedrijf als Unilever vele miljarden ophalen bij aandeelhouders die nooit dividendbelasting hoeven te betalen. Denk bijvoorbeeld aan de Nederlandse pensioenfondsen. Voor iedere Britse aandeelhouder zijn er daarom tien anderen. De Britse aandeelhouders moeten dus noodgedwongen met een lager rendement genoegen nemen. Vervelend voor die aandeelhouders, maar geen probleem voor Unilever.

Theoretisch is het daarom uitermate onwaarschijnlijk dat de dividendbelasting een effect zou hebben op de kapitaalkosten van bedrijven. De afschaffing van de dividendbelasting leidt daarom ook niet tot een daling van de kapitaalkosten voor bedrijven en daarmee tot meer investeringen of meer werkgelegenheid in Nederland. Zie voor meer uitleg mijn artikel in TPE Digitaal.

Maar empirisch is het ook onwaarschijnlijk. Het beste, recente economische onderzoek dat ik ken naar de dividendbelasting, is van Danny Yagan (UC Berkeley) in de American Economic Review, een van de hoogst aangeschreven economietijdschriften. Hij vindt dat de verlaging van de dividendbelasting in de VS in 2003 nul (!) effect heeft gehad op de bedrijfsinvesteringen en de lonen, maar wel de dividenduitkeringen van bedrijven met minimaal 20 procent heeft verhoogd.

Polman is daarom een voorbeeld van een CEO die denkt dat, wat in het belang is van het bedrijfsleven per definitie ook in het belang is van Nederland. Echter, bij de dividendbelasting moet een maatschappelijkekosten-batenafweging worden gemaakt, waarin alle kosten en alle baten van een maatregel voor alleNederlanders worden gewogen. Niet een private kosten-batenafweging waarin alleen wordt gekeken naar het belang van ondernemingen. Niet alles wat goed is voor het bedrijfsleven, is per definitie goed voor Nederland. Zeker niet wanner Nederlanders dat 2 miljard euro per jaar gaat kosten en de opbrengsten voor bedrijven uiterst kwestieus zijn.

Nog een keer: wat is het probleem van Polman? Mijn inschatting is dat hij steeds weer wordt lastiggevallen door een paar chagrijnige Britse beleggers op de aandeelhoudersvergadering van Unilever.

Als het gejeremieer van Britse aandeelhouders inderdaad het probleem is, dan had Polman als vertegenwoordiger van de effectenbezitters ook naar Theresa May kunnen stappen en op Downingstreet 10 zijn beklag kunnen doen. Hij had kunnen verzoeken of de Britse overheid niet een normaal fiscaal stelsel zou willen invoeren dat wél aansluit bij de andere OESO-landen, waardoor zijn aandeelhouders niet twee keer belasting hoeven te betalen. Daarvoor hoeven de Britten bovendien niet uit de EU. Want over de belastingen gingen en gaan de Britten nog altijd zelf.

Maar wat doet Polman? Hij gaat niet naar Theresa May, hij gaat samen met zijn kompanen van Shell, Akzo-Nobel, DSM, Philips en VNO-NCW naar het torentje in Den Haag. Hun advies aan Mark Rutte: Nederland moet hetzelfde doen als het VK.

En de rest van het verhaal kennen we.

Mark Rutte heeft tijdens de formatie zijn politieke lot verbonden aan de afschaffing van de dividendbelasting. Nederlandse belastingbetalers draaien nu op voor vermoedelijk meer dan een miljard euro aan meevallers in de schatkisten van buitenlandse overheden.

Het is cynisch. Ook Mark Rutte geeft toe dat hij de maatregel niet kan uitleggen.

Mark Rutte wil in het diepst van zijn vezels geen politieke draai maken en daarmee eigenstandig zijn politieke geloofwaardigheid beschadigen, ook al is hij in het pak genaaid door zijn maten van het bedrijfsleven, gaat de maatregel ten koste van het algemeen belang en wordt het vertrouwen van burgers in de politiek beschaamd.

Buma, Pechtold en Segers staan erbij en kijken ernaar. De regering keert niet ten halve. Ze dwaalt ten hele.

* Beleggers die hun in Nederland betaalde dividendbelasting niet kunnen verrekenen, spannen daarom regelmatig rechtszaken aan om de betaalde dividendbelasting terug te vorderen van de Nederlandse overheid. Het zou immers niet eerlijk zijn als Nederlandse beleggers geen dividendbelasting betalen en zij wel. Zie ook dit bericht van de NOS gister. Dit is overigens geen argument om de dividendbelasting af te schaffen, maar wel om te zorgen dat de Nederlandse wetgeving in overeenstemming wordt gebracht met de Europese wetgeving.