Topprestaties

Martin Koolhoven: “Als de maatschappelijke topspelers van een aantal decennia geleden vandaag een kijkje zouden konden nemen, zouden ze hun ogen niet geloven. Of het nu grote kunstenaars, voetballers, politici, muzikanten of zakenmensen waren; de meeste van hen zijn destijds aan de top gekomen door alles, maar dan ook echt alles ondergeschikt te maken aan hun succes. Werkelijk alles moest wijken om die top te bereiken. Alles wat in de weg stond, moest opzij en dan had je onderweg nu eenmaal wat schade: Collateral damage.

En áls je eenmaal die top bereikt had, kreeg je privileges waar je nu niet meer op kan rekenen. Afwijkend, hufterig of zelfs crimineel gedrag werd vaak onder het tapijt geveegd als iemand tot echt unieke prestaties in staat was. Die tijd is niet meer. Marc Overmars mag Ajax dan terug aan de Europese top gebracht hebben, toen uitkwam dat hij seksueel getinte appjes en foto’s naar vrouwelijk personeel stuurde, was zijn carrière voorbij. Een directeur van een serieus bedrijf wordt niet meer alleen beoordeeld op de behaalde winst; hij of zij moet dat inclusief, divers én milieubewust bewerkstelligen.

Goed resultaat is dus niet meer goed genoeg. Dat maakt dat wat we tegenwoordig een topprestatie noemen, moeten herdefiniëren. Er bestaan nog amper écht individuele topprestaties. Als spits is het niet meer genoeg om veel te scoren, je moet ook je verdedigende taken doen. Je kan wel de mooiste stem ter wereld hebben, als jij je niet gedraagt naar andere mensen pikt de wereld dat niet meer. Iedereen is een teamspeler geworden. Het is dus niet meer zo dat heel het bedrijf is ingericht om jou tot een topprestatie te brengen, maar dat jij dat hele bedrijf naar een gezamenlijke topprestatie leidt.

In de filmwereld is dat van nature al zo. Natuurlijk, filmsterren hadden altijd de naam zich als prima donna’s te kunnen gedragen, maar persoonlijk heb ik nog nooit een topacteur of -actrice gezien die geen teamspeler is. Film is een gesamtkunstwerk, ofwel een collectieve prestatie. Iedereen die aan een speelfilm werkt, weet dit. Zeker ook de topspelers. Iedere topacteur weet dat hij de mensen in de kleinere rollen nodig heeft. Iedere grote cameraman weet dat niemand iets over zijn mooie licht zegt, als de decors niet om aan te zien zijn. Bovenaan de piramide staat de regisseur, maar elke goede filmmaker weet dat hij niets is zonder goede crew en cast. Hij of zij is het immers niet zélf die voor de camera staat, noch maakt hij of zij het licht of de filmmuziek zelf.

Dit besef – dat een topprestatie een gezamenlijke is – zie je tegenwoordig steeds vaker, ook in andere bedrijven waar leiding wordt gegeven. Misschien wordt dit besef dat een, het best weergegeven in de woorden van Max Verstappen toen hij wereldkampioen werd. Max, wiens hele leven in het teken van dit kampioenschap had gestaan wist in zijn eerste speech al op factoren buiten hemzelf te wijzen: “Throughout all the years we spent together travelling for that goal and then everything comes together in the last lap. My whole team, my family, my friends, the people I grew up with go-karting, they wanted to push me to where I am today.”