De stille saboteur van ons succes: uitstelgedrag

Ben Tiggelaar: “Het lijkt een kleine complicatie in ons gedrag. Maar in werkelijkheid verpest het onze beste en mooiste plannen: uitstelgedrag. Volgens psychologen is uitstelgedrag een van de wijdst verspreide motivatieproblemen: ruim 95 procent van de mensen heeft er last van.

Of het nu gaat om persoonlijke groei, veranderingen in je bedrijf of om mondiale uitdagingen: vaak weten we heel goed wat er moet gebeuren, maar schuiven we het werk voor ons uit. Uitstelgedrag ondermijnt ons succes. Soms decennialang.

Wat is uitstelgedrag eigenlijk? Onderzoekers die zich specialiseren in het onderwerp, zoals Joseph Ferrari van de DePaul University in Chicago, zeggen: “Uitstel gedrag is het vrijwillig verschuiven van een belangrijke taak naar een later tijdstip, ondanks dat we weten dat dit problemen oplevert.” Onderzoek laat zien dat de grote meerderheid van de uitstellers lijdt onder het eigen gedrag. Uitstelgedrag zorgt voor schuldgevoel, schaamte, minder welbevinden en slechtere prestaties.

Drie verklaringen

Als uitstellen zoveel nadelen heeft, waarom doen we het dan? De drie meest genoemde verklaringen van onderzoekers zijn: emotie, tijd en brein.

Emotie. De taak waarmee we aan de slag moeten roept negatieve emoties op. We voelen ons bijvoorbeeld onzeker door de omvang van een klus. Of we zijn bang om fouten te maken. Zeker als er dan verleidingen onder handbereik zijn, zoals leukere klussen of afleidingen die meteen tot positieve emoties leiden, verruilen we de zure voor een zoete appel.

Tijd. Gebeurtenissen die in de toekomst plaatsvinden raken ons minder dan ervaringen in het hier en nu. Iedereen weet dat een vervelende klus niet verdwijnt door hem uit te stellen. Sterker nog: uitstel leidt vaak op termijn tot problemen. Maar die toekomstige pijn raakt ons veel minder dan wat er in het hier en nu speelt. Wat dat betreft lijkt uitstellen op ander probleemgedrag, zoals roken of te veel eten.

Brein. Volgens neurologen is er bij een deel van de mensen een verband tussen uitstelgedrag en minder goed functionerende frontale hersengebieden. Dit is de plek waar processen plaatsvinden als impulsbeheersing, plannen en het evalueren van je eigen gedrag.

De uitstel-formule

Een van de belangrijkste theorieën op het gebied van uitstelgedrag komt van de Canadese hoogleraar Piers Steel, verbonden aan de University of Calgary. Zijn ‘Temporal Motivation Theory’ (TMT) bestaat uit de volgende formule: Motivatie = Verwachting x Waarde / Impulsiviteit x Uitstel.

In gewoon Nederlands: je motivatie om een taak uit te voeren wordt groter als de verwachting dat het je lukt én de waarde die je hecht aan het resultaat groter worden. En je motivatie voor die taak daalt juist wanneer je impulsiviteit (de neiging om voor een fijn gevoel hier en nu te gaan) én de termijn waarop het resultaat blijkt (uitstel) groter zijn.

Laten we corona en klimaat als illustratie nemen. Bij de coronapandemie werd en wordt relatief snel gehandeld. De verwachting dat we het virus eronder krijgen is hoog en we hechten grote waarde aan dit resultaat. Onze impulsiviteit wordt beknot door allerlei regels en we ervaren snel het resultaat van ons gedrag. Ook van onze domme acties. De klimaatcrisis zit  anders in elkaar. We snappen het belang ervan, maar weten eigenlijk niet zeker of en hoe we het probleem kunnen oplossen.  Onze impulsiviteit krijgt nog steeds ruim baan – dit voorjaar werden vliegtickets met negatieve prijzen aangeboden – en de gevolgen van onze duurzaamheidsacties zullen pas blijken na vele jaren.

Remedies tegen uitstelgedrag

Uitstelgedrag betekent dat we lastige taken verruilen voor iets dat ons ‘een lekker gevoel nu’ bezorgt. Ook al weten we dat dit uitmondt in ‘een slechter resultaat later’. Bij uitstelgedrag verliest onze wilskracht het van ons gevoel.

Wat kunnen we hieraan doen? Allereerst moeten we afrekenen met de populaire mythe dat het altijd goed is om naar ons gevoel te luisteren. Gevoel is helaas vaak een waardeloze raadgever. Vooral bij complexe problemen en bij keuzes waarvan de gevolgen pas later zichtbaar worden.

Daarnaast moeten we slimme strategieën leren om onze eigen wilskracht en die van anderen te ondersteunen. Zoals:
• Zorg tijdens de uitvoering van een taak zo snel mogelijk voor het ervaren van successen. Bijvoorbeeld door de stappen binnen een klus te verkleinen en de progressie te laten zien.
• Geef realistische voorbeelden van mensen of organisaties die succesvol een vergelijkbaar probleem aanpakten.
• Herinner jezelf en anderen regelmatig aan het grotere doel dat je nastreeft.

Kennis van uitstelgedrag helpt als je zit te zwoegen op een presentatie of eindelijk wilt werken aan die gezondere leefstijl. Maar het is ook essentieel voor de aanpak van problemen in organisaties en in onze maatschappij. We kunnen er niet omheen: we moeten leren hoe we uitstelgedrag aanpakken. Niet morgen, maar vandaag.

Nieuwsgierig? Neem dan contact met ons op!