Als crisis groei is,…

Pedro de Bruyckere: “Uit een grootschalige replicatiestudie uit 2015 bleek bijvoorbeeld dat slechts zo’n een derde van de resultaten standhoudt als men de onderzoeken opnieuw deed. Twee derde van de resultaten bleken niet overeen te komen met de oorspronkelijke, vaak beroemde studies. Misschien denk je nu spontaan terug aan de affaire Stapel waarbij de hoogleraar massaal data vervalste, maar nee. Dit gaat over gepubliceerd en gecontroleerd onderzoek van welmenende onderzoekers.

Je zou nu kunnen denken dat dit een ramp is. Deels wel, maar tegelijk vind ik het persoonlijk prachtig. Frustrerend, dat zeker ook. Waarom? Het toont wetenschap op zijn best: alles blijvend kritisch controleren en zo steeds verfijnder en dichter bij een zo accuraat mogelijke beschrijving en beter begrip van de werkelijkheid komen. Er zijn meerdere sectoren van de wetenschap die lijden onder de replicatiecrisis, ook de medische sector is er niet vreemd aan. Tegelijk hoop ik dat bijvoorbeeld onderwijs ook wat meer replicatiecrisis zou kennen.

Je zou kunnen denken dat dit wetenschappers zwakker maakt. I beg to differ. Het verschil tussen goeroes en wetenschappers is dat wetenschappers enkel kunnen spreken ‘met de kennis van nu’. Ze zullen vaker met 10 woorden spreken in plaats van te zeggen: zo zit het. Wetenschappers zullen zelden wondermiddelen verkopen – al komt de snelle ontwikkeling van vaccins wel in de buurt van een mirakel. Maar hierdoor zijn ze wel wellicht een pak correcter.

Toch moet ik ook bekennen dat de replicatiecrisis de voorbije vier jaar voor mij persoonlijk behoorlijk frustrerend was. Waarom? Samen met Liese Missine en Casper Hulshof had ik namelijk het lumineuze idee om een nieuw boek te schrijven over psychologie met als titel ‘Bijna alles wat je moet weten over psychologie’. Het is een boek voor iedereen die aan de slag is met kinderen en jongeren. Denk aan ouders, opvoeders, leraren,… Maar we wilden een praktisch boek maken zonder de ballast van de geschiedenis. Dus geen twintig pagina’s lezen over wat men ooit dacht over persoonlijkheid, maar wel wat de kennis van nu is en de praktische gevolgen.

Na de mytheboeken dachten we iets makkelijkers te doen. Juist ja. Door de replicatiecrisis was het checken, dubbelchecken en dan voor alle zekerheid toch nog maar eens controleren. Het boek is nu naar de vormgever. Het komt in augustus uit. Tegen dan zullen Liese, Casper en ik wellicht slapen. Doodmoe van het werk. Of nee toch niet, want misschien komt er wel tussendoor een nieuwe al dan niet geslaagde replicatie…”