Over Margot Ribberink

Na haar studie biologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen ging Margot Ribberink aan de slag bij het eerste commerciële weerbureau, MeteoConsult in Wageningen. In 1990 werd zij de eerste weervrouw op de Nederlandse televisie bij EO-tijdsein en later bij RTL4, RTL 5 en diverse regionale omroepen. Sinds 2019 werkt zij als zelfstandige en is nog 2 dagen actief als radiometeoroloog bij de regionale omroepen, o.a. rtv Utrecht, rtv Overijssel en rtv West. Daarnaast geeft zij lezingen over klimaat, duurzaamheid en psychologie en begeleid zij als dagvoorzitter duurzame evenementen. Margot is ambassadeur van Stichting Steenbreek, Cordaid en Stichting Advocaat van de Aarde.

Het klimaat verandert, sneller dan we denken

Het klimaat verandert, zelfs sneller dan klimaatwetenschappers zien. Hoewel we nog steeds niet alles begrijpen, wijzen onderzoeken uit dat de versnelling kan leiden tot desastreuze gevolgen voor onze aarde en het leven op aarde, inclusief voor ons mensen. Dat is lastig te begrijpen omdat klimaatverandering pas zichtbaar wordt, als je uitzoomt in de tijd en we naast de klimaatcrisis op dit moment in een polycrisis zitten. Misschien moeten we ons wel meer zorgen maken over de verdwijnende biodiversiteit. Grondstoffen raken op, een economische crisis dreigt en oorlogen zijn dichtbij.

Hoewel de gevolgen van klimaatverandering in ons land tot nu toe nog meevallen, zien we elders op de wereld steeds vaker klimaatrampen, die niet alleen grote economische schade veroorzaken, maar vooral de meest kwetsbare mensen treft. Het is deze ongemakkelijke waarheid (an Inconvinient Truth) die we moeten en willen zien.

Aandacht voor emoties

Dat we geneigd zijn weg te kijken, is vanuit de sociale psychologie begrijpelijk, het is een overlevingsstrategie. We weten ook dat te veel slecht nieuws mensen moedeloos en machteloos doet voelen. Uit onderzoek is gebleken dat meer dan 70% van de mensen in ons land zich zorgen maakt over klimaatverandering. Deze eco-emoties mogen er zijn, tegelijkertijd moeten we aan de slag omdat de tijd dringt.

Kantelpunten

Ook klimaatwetenschappers maken zich grote zorgen. Hoewel we nog niet precies weten hoe, zien we dat de opwarming aan het versnellen is. Extremen worden extremer. Als het regent, regent het harder. Langere droogtes hebben grote invloed op de natuur, de landbouw en ons voedselsysteem. Hittegolven zijn op sommige plaatsen op de wereld dodelijk en de zeespiegelstijging neemt toe. Het meest zorgelijk zijn de kantelpunten in het klimaatsysteem. Als de temperatuur een bepaalde waarde bereikt, kunnen sommige klimaatsystemen zoals het Amazone regenwoud, de koraalriffen, de permafrost, de Labrador-zeestroom en de grote ijsgebieden zoals Groenland en de West-Antarctische ijskap onomkeerbaar veranderen.

Als dat gebeurt zijn de gevolgen onvoorstelbaar, ook voor ons. Niet alleen overheden en grote vervuilende bedrijven zijn verantwoordelijk voor de broeikasuitstoot, ook wij hebben een verantwoordelijkheid. Ook als denk je dat je in je eentje maar weinig invloed hebt, je bent een radertje in het hele systeem om te zorgen dat de broeikaskraan dichtgaat. Klimaatwetenschappers hebben niet alleen slecht nieuws, maar ook hoopvol nieuws. Na een korte of lange periode met temperaturen boven de 1.5 graden, kunnen we als mens de aarde weer langzaam afkoelen. Meer hoopvol nieuws komt vanuit de klimaatpsychologie, een vrij nieuwe wetenschap die zich o.a. bezighoudt met sociale kantelpunten in onze samenleving. Net zoals de kantelpunten in het klimaat, kunnen normen, waarden en gedrag in een vrij korte tijd veranderen.

Een voorbeeld is hoe wij als maatschappij denken over roken. Van ‘roken is stoer, dan hoor je erbij’ zien de meeste mensen roken nu als ‘ongezond, vies en niet sociaal’. Duurzame keuzes in de samenleving worden steeds meer ‘het normaal’. In geen enkel land op de wereld hebben burgers meer zonnepanelen dan wij en vegetarisch of veganistisch eten is niet alleen voor geitenwollensokken-mensen, maar is hip en niet alleen goed voor het klimaat maar ook voor je eigen gezondheid.

Hoop

Margot laat enerzijds de ongemakkelijke waarheid zien als het gaat over het klimaat, anderzijds biedt zij hoop mede vanuit de klimaatpsychologie met mooie voorbeelden vanuit de praktijk. Steeds meer burgers, bedrijven, gemeenten en provincies veranderen zodat het kantelpunt op weg naar een duurzame, gezonde en eerlijke samenleving steeds dichtbij komt, voor onszelf, voor onze kinderen en kleinkinderen, voor alle mensen elders op de aarde en natuurlijk ook voor de aarde, de planten en dieren.

Tenslotte, en dat is zeer hoopvol, leren klimaatpsychologen ons dat kantelpunten in de samenleving al plaatsvinden als slechts een 25% van de mensen verandert en we niet hoeven te wachten op een meerderheid. Als een kwart van de samenleving ander gedrag laat zien, zullen de meeste mensen dit voorbeeld volgen om erbij te willen horen (we zijn echte kuddedieren).

Zij is ambassadeur van Operatie Steenbreek, Stichting Klimaatgesprekken, Cordaid en van het milieukeurmerk PlanetProof.