This site requires JavaScript to render the code.

Need to know how to enable JavaScript? Go here.

Speakers
House - © Jesse Roberts CCO

Gezondheid is een huis met vijf kamers

Geluk en gezondheid zijn kwesties van evenwicht, geen kwesties van succes.

prof. dr. René Diekstra

Psychologie | Leiderschap | Samenleving

Oktober 1988. Ik werk voor de Verenigde Naties in de vluchtelingenkampen in Thailand, net over de grens met het door Vietnam bezette Cambodja. In de kampen vol Cambodjaanse vluchtelingen is het voortdurend onrustig. Verzetsgroepen trekken s ‘nachts de grens over en voeren aanvallen uit op het Vietnamese leger. Wanneer daarbij slachtoffers aan hun zijde vallen, nemen de Vietnamezen soms wraak door op de kampen te gaan schieten. De enkele keer dat ik de vreselijke gevolgen daarvan zie, is mijn reactie eerst verbijstering en dan enorme woede. Woede waarmee ik overigens geen kant op kan, behalve dan nog harder werken.

In mijn team zit een Cambodjaanse arts, Dr. Sokh. Hij woont al vele jaren in Thailand. De avond van de dag dat ik voor de eerste keer een dodelijke Vietnamese represaille van nabij meemaak – een moeder en kind die zo’n 50 meter van me vandaan door een granaat worden betroffen – nodigt hij mij bij zich thuis uit. Hij woont een paar kilometer buiten Aranyaprathet, de grootste grensplaats in de omgeving. Om er te komen moeten we door een stuk niemandsland. Terwijl we er door heen rijden, vertelt hij me dat in het gebied af en toe hulpverleners in hun auto’s worden aangehouden door verzetsmilities en worden gekidnapt. Meestal worden ze na het betalen van losgeld ook snel weer vrijgelaten. Hij vertelt ook dat de dag tevoren nog een hulpverleenster is gegijzeld. Ik voel de angst over mijn rug trekken. Hij lijkt het niet op te merken of doet in ieder geval alsof. Ik durf er ook niet over te beginnen, per slot van rekening ben ik de leider van het team dat door de VN naar de kampen is gestuurd om de psychologische hulpverlening daar op te zetten.

Ik slaak innerlijk een zucht van verlichting als we voorbij een roadblock van het Thaise leger komen en even later de voorstraten van Aranyaprathet in rijden. Als Sokh de jeep op het terrein voor zijn fraaie houten groen geschilderde woning met veranda parkeert, hangt er een zware deken van zinloosheid over mijn geest. Als ik aan het begin van de maaltijd aan die typische lage tafeltjes het gesprek wil brengen op wat er die middag is gebeurd, geeft hij op een subtiele manier te kennen dat dat voor later is. ‘We hebben genoeg meegemaakt vandaag”, zegt hij, ,,laten we eerst eten en genieten daarvan”. Ik gehoorzaam als een op zijn vingers getikt schooljongetje.

Na het eten neemt hij me mee naar een andere kamer in het huis. Daar staat een muziekstandaard en ligt een dwarsfluit in een geopende zwarte doos. Hij vertelt me dat hij in Frankrijk geneeskunde heeft gestudeerd en ook fluitles heeft gehad. Hij vraagt me of ik het leuk vind als hij iets speelt. Mijn reactie is dat ik wil praten over wat er die middag gebeurd. ‘Laten we dat later doen’, stelt hij voor. Zittend op de veranda luister ik het volgende halfuur naar de zuivere klanken van de fluit. De schoonheid ervan snijdt door mijn ziel. Het verrukt me, maar stemt me ook diep droevig. Zoveel schoonheid, zoveel smerigheid, zoveel zinloosheid in een en hetzelfde leven, in een en dezelfde dag.

Later zitten we vrijwel in het donker op een heel ander deel van de veranda, niet ver van de plaats waar het vóórvader altaar staat. We praten over wat er die dag is gebeurd en de zinvolheid van ons werk. Als ik hem vraag hoe hij daar mee omgaat, geeft hij het volgende antwoord. ,,Leven”, zegt hij, ,,is voor mij als het bewonen van een huis met vijf kamers. Een werkkamer, een relatiekamer, een gezondheidskamer, een vrije tijdskamer en een spirituele of zingevingskamer. Op gelukkige, maar ook op de meest vreselijke dagen probeer ik in ieder van de kamers wat tijd door te brengen. Ook al is het maar even. Behalve werken wat ik sowieso veel doe, ook muziek maken, genieten van kleine dingen zoals eten of gezelschap, gesprekken voeren met mensen over wat hen en mij bezighoudt, praten over de zin en onzin van waar we hier mee bezig zijn, een brief schrijven aan iemand die mij dierbaar is, een boek lezen om me in stilte te voeden met gedachten, mediteren.

Ik wil iedere dag, wat er ook is gebeurd, ervaren dat er altijd meer is. In mij, in het leven. Daarom maak ik, als het maar enigszins kan een dagelijkse rondgang door mijn vijf kamers. En over langere tijd gezien probeer ik mijn tijd en energie zo goed mogelijk over de kamers te verdelen. Het helpt me om zelfs de meest vreselijke dingen een plaats te geven. Een plaats, nooit dé plaats. Het zou al te veel eer voor het kwaad of het ongeluk of het werk zijn als ik het grootste deel van mijn energie, levensvreugde en levenszin daar aan zou geven. Het zou het allemaal opslorpen. Soms word ik net als jij razend over de vreselijke dingen die hier gebeuren en over het feit dat het überhaupt kan. Dat de wereld het zomaar laat gebeuren. Mijn eerste neiging is dan er als een Don Quichotte tegen aan te gaan. Om alles, maar dan ook werkelijk alles te geven wat ik in me heb om het te doen stoppen of in ieder geval te verminderen voor zover het in mijn vermogen ligt. Maar als ik dat zou doen, dan zou ik voornamelijk nog in mijn werkkamer zitten en daarmee een heel groot ander deel van mijn ‘huis’, van mijn leven, verwaarlozen. Mijn vrouw, mijn kinderen, mijn familie, mijn geloof, een groot deel van mezelf.

In mijn werken tegen het kwaad of het onrecht of het ongeluk, zou ik ander kwaad veroorzaken, ander onrecht begaan, anderen ongelukkig maken, mezelf inbegrepen. Zelfs als ik succes zou hebben in die ene kamer, die werkkamer, dan zou ik dus toch falen, tekortschieten in die andere. Geluk en gezondheid zijn kwesties van evenwicht, geen kwesties van succes. Natuurlijk wil ik wel succes, maar alleen met behoud van mijn innerlijk evenwicht. En dat kan alleen als ik de vijf kamers in mijn innerlijke huis goed bewoon, goed onderhoud. Dat onderhoud kan niemand anders voor me doen.. De mensen die ik help kunnen eventueel ook door andere mensen geholpen worden. Maar het over langere tijd evenwichtig ‘bewonen’ van mijn vijf kamers is iets dat niemand anders voor mij kan doen. Wat geluk en gezondheid betreft moet ik het daarom vooral hebben van hoe evenwichtig ik mijn huis onderhoud.”

Uit: Rene F.W. Diekstra (2016) Wegwijzers naar een hemel op aarde: psychologie van de Levenskunst. Uithoorn: Karakteruitgevers

prof. dr. René Diekstra

Psychologie | Leiderschap | Samenleving

René Diekstra is een veelgevraagd spreker op de onderwerpen psychologie van leiderschap,...

Offerte opvragen Bekijk het profiel