Is er leven na Circus Trump?

Donald Trump is als een circusdirecteur. Hij prijst luidruchtig zijn wereldacts aan alsof er nooit een mooier, spannender circusnummer is vertoond. Het publiek weet wel beter, maar ach: “Het is The Donald.” Hij overdrijft natuurlijk, maar dat doet hij zijn hele leven al. Het applaus voor de ene act is nog niet verstomd of het volgende glitterige en lawaaiige nummer is er al. Aan het einde van de voorstelling ben je alweer vergeten wat er aan het begin van de voorstelling zat.

Zo werkt het met Donald Trump dus ook. De schandalen en scheldpartijen volgen elkaar zo snel op dat je ze ook weer snel vergeet. Dat is precies zoals Trump het wil. Door die permanente overdrijving staat hij in het middelpunt van de belangstelling. De schijnwerpers zijn áltijd op hem gericht.

De president beschimpt en beledigt naar hartenlust tegenstanders, lapt internationale verdragen aan zijn laars, zegt vreselijke dingen over vrouwen en immigranten, en neemt gemiddeld tien keer per dag een loopje met de waarheid. Zijn duizenden, veelal boze tweets borrelen over van de aantoonbare jokkebrokkerij.

Cowboy Donald Trump heeft zijn eigen variant op het welbekende ‘handen omhoog of ik schiet’.

Kritiek daarop wijst de president nijdig van de hand. Hij gaat er ook niet over in discussie. Cowboy Donald Trump heeft zijn eigen variant op het welbekende ‘handen omhoog of ik schiet’. De Trump-variant? ‘Handen omhoog of ik tweet’. De Democraten in het Congres zijn Trump zat. Ze zijn in september 2019 een procedure gestart om de president af te zetten (impeachment).

Veel Nederlanders kijken met afgrijzen naar het nieuws uit Amerika: draconische abortuswetten, het drastisch terugdraaien van milieuwetten, razzia’s om vluchtelingen op te pakken, steeds meer racistische incidenten en de zoveelste massaschietpartij.

Maar toch is dit slechts een deel van het verhaal. Ja, het is waar dat de sfeer in het land verhardt. Als de vertrouwde dreun van CNN, Fox of MSNBC met ‘Breaking News’ door de Amerikaanse huiskamers dendert, is het heel soms goed nieuws (over de florerende economie en lage werkloosheid bijvoorbeeld), maar veel vaker slecht nieuws: over conflicten en ruzies, beledigingen en scheldpartijen. Wat we dan horen en zien, is een eenzijdig relaas over de gekkigheid van gisteren en vandaag. De verslavende 24-uurs nieuwsfabriek vertelt ons níet over de minstens even spannende en hoopgevende ontwikkelingen in de Amerikaanse samenleving die zich over jaren uitstrekken. En ja, dan is er hoop.

Amerika wordt jonger en veelkleuriger

Echt waar: Amerika wordt snel een progressiever land. Er ontstaat een ánder, progressiever Amerika. Een paar voorbeelden: ik had in mijn beginjaren als NOS-correspondent (1986-1989) niet durven voorspellen dat Amerika nog eens het homohuwelijk zou legaliseren. Toch is het gebeurd en de meeste Amerikanen – zelfs veel Republikeinen – vinden dat nu prima.

Na vele jaren van hysterische opsluitgekte denken Democraten én Republikeinen – ja, gelukkig ook Donald Trump – eindelijk nuchter na over een minder bruut en racistisch gevangenissysteem.

Marihuana is in steeds meer staten legaal. Amerika heeft Nederland al lang links ingehaald. In Amerikaanse coffeeshops zijn oer-Hollandse stroopwafels met marihuana (‘Dutch Girl Stroopwaffles’) te koop. Marihuanawinkels hebben ook een rijk assortiment aan vrolijk makende chocola, snoepjes, kauwgum en drankjes in de aanbieding. In Nederland zijn die producten amper te verkrijgen. Wij zijn conservatiever geworden en dit uit zich ook in ons gedoogbeleid (ontmoedigingsbeleid).

Bill Clinton: Zelfreinigende, presidentiële kletspraat

Wie had dat 10, 15 jaar geleden verwacht? Marihuana legaal! Er zitten halve gevangenissen vol met betrapte gebruikers en kleine dealers. In 1992 zei Bill Clinton wel eens een ‘stickie’ te hebben gerookt. Hij voegde er – weinig geloofwaardig – aan toe: “I did not inhale”. Dit soort zelfreinigende, presidentiële kletspraat lijkt érg lang geleden.

Is Trump zo tegen immigranten omdat hij deze potentiële Democratische kiezers buiten de deur wil houden? Of is dat te cynisch?

We moeten ook hoognodig ons beeld bijstellen van Amerika als een fanatiek godsdienstig land. De kerken lopen leeg. Vooral jongeren keren God massaal de rug toe. Ze zijn niet meer godsdienstig. De ontkerkelijking, die in West-Europa in de vorige eeuw het fundament onder veel kerken verpulverde, heeft nu Amerika in zijn greep. De gevolgen voor politiek en samenleving zijn vergaand. En niet terug te draaien. Zelfs niet door Donald Trump en zijn kompanen.

Ook onomkeerbaar is de verkleuring van de Verenigde Staten. Het aantal ‘whites’ neemt percentueel snel af, met name in de oudere generaties. Onder jongeren tot achttien jaar zijn blanken al in de minderheid. De gekleurde minderheden stemmen overwegend Democratisch. Op den duur trekt demografie het land onstuitbaar naar links! Is Trump zo tegen immigranten, omdat hij deze potentiële Democratische kiezers buiten de deur wil houden? Of is dat te cynisch?

De jonge generatie van millennials (1981-1996) en de nog jongere Generation Z vormen nu al de grootste groep kiezers. Ze willen een ánder Amerika: duurzamer, socialer, minder ongelijk. De kritiek van jonge kiezers op Amerika en zijn merendeels bejaarde leiders is diepgaand. Deze groep kiezers tot pakweg 35 jaar bepaalt het eigen levenspad. Zij zijn de energieke, creatieve en veelal progressieve leiders van morgen. Welkom in de 21ste eeuw.

Een ander Amerika

Maar de beeldvorming over Amerika is anders: Niemand komt boven herrie van de Trumpmachine uit. Hoe dit afloopt? Misschien zeggen linkse Amerikanen over 10 jaar: “Vréselijke man was die Trump toch. Maar achteraf is het ‘t beste wat ons had kunnen overkomen. Hij probeerde ons uit elkaar te drijven maar bracht ons juist samen. En eh…, over Trump gesproken: wanneer komt hij eigenlijk uit de gevangenis?” Wat een scenario zou dat zijn! Of is ‘t naïeve dagdromerij van Trumphaters?

In mijn lezingen bespreek ik met mijn toehoorders altijd de Amerikaanse actualiteiten (politiek, economie, internationale ontwikkelingen en dreigingen) en natuurlijk neem ik de laatste schandalen door. Ik praat mijn publiek ook bij over de stille revoluties van dat ándere Amerika. Wie de verkiezingen van 2020 wil begrijpen moet beide verhalen volgen.

Niemand komt boven herrie van de Trumpmachine uit.

Nog even naar dat circus en The Donald als directeur. Trump is een unieke
president. Schandalen en rechtszaken lijken hem niet te deren. Van kritiek lijkt hij te genieten. Alleen zo blijft hij – bij goed én slecht nieuws – áltijd het middelpunt van het nieuws. Zo ziet Donald het graag. Het is bijna Cruijffiaans. Die had in zijn topdagen als adagium: “Als wij de bal hebben kunnen zij niet scoren’. Dat had Trump kunnen bedenken.

PS. Ik krijg elke dag de vraag een paar keer: ‘Wordt hij herkozen?’ De meeste Nederlanders denken dat de Amerikanen dom genoeg zijn om Trump een tweede termijn in het Witte Huis te gunnen. Wat ik voorspel? Niet verder vertellen: Ik denk dat Trump op 3 november 2020 verliest.

Bron: Academy Magazine 2020