anders Kijken, anders Denken, anders Doen

Sinds de uitbraak van COVID-19 zijn we ons meer dan ooit bewust van de onzekerheden waar we iedere dag mee te maken hebben. Hoe gaat dit verder? Gaan de maatschappij en economie totaal veranderen of keren we terug naar het oude? Niemand die het weet. Factfulness is een praktische methode voor kritisch denken die helpt om met meer nuance naar dit soort vragen te kijken, zowel op persoonlijk vlak, binnen organisaties en de maatschappij als geheel. De 10 principes van Factfulness zijn nu meer relevant dan ooit. Een aantal voorbeelden.

Principe 3: Trends. Onze hersenen hebben de neiging om aan te nemen dat bestaande trends op dezelfde wijze door zullen gaan. Met name exponentiële groei wordt vaak onderschat. Hoe snel dat kan gaan hebben we gezien: wat begon als een kleine uitbraak ergens ver weg in Wuhan werd binnen de kortste keren een wereldwijde crisis. Onderschat dit soort signalen daarom nooit en houd er rekening mee dat trends af kunnen buigen.

Wat zijn binnen uw organisatie en markt(en) de blinde vlekken die tot disruptie kunnen leiden? Waar liggen onbenutte kansen?

Principe 6: Toets je categorieën. Op het moment dat de uitbraak serieus werd genomen, verschenen ook gelijk de grafieken met aantallen besmettingen en slachtoffers waarbij landen met elkaar vergeleken worden: “Kijk, land X doet het beter dan land Y, waarom doen wij niet hetzelfde?” In de drang naar duiding en zekerheid is deze reactie heel begrijpelijk. Verschillende landen zijn echter niet zomaar te vergelijken omdat demografische factoren zoals woonsituaties, bevolkingsopbouw en -dichtheid zodanig verschillen dat vergelijking niet zinvol is. Zelfs het aantal slachtoffers is geen leidraad omdat hiervoor verschillende definities worden gebruikt, zo worden bijvoorbeeld in Nederland alleen de positief geteste slachtoffers meegeteld, in andere landen is dat niet het geval. Oftewel: check of de indelingen, de categorieën, die je gebruikt daadwerkelijk vergelijkbaar zijn en aansluiten bij de realiteit.

Hoe is dat voor uw organisatie? Zijn bijvoorbeeld de product-, markt- en klantsegmentaties die u hanteert nog valide of zijn deze wellicht aan herijking toe?

 Het is altijd wenselijk om cijfers in verhouding te zien: deel en vergelijk.

Principe 5: Zie dingen in verhouding. Tot nu toe heeft COVID-19 wereldwijd zo’n 370 duizend bevestigde slachtoffers geëist (per 31 mei 2020). Natuurlijk is dit een vreselijk hoog aantal en iedere besmetting en slachtoffer is er één te veel. Toch is het zinvol om zaken in perspectief te zien. Zo veroorzaakte de Spaanse griep aan het einde en vlak na de 1^e wereldoorlog naar schatting zo’n 40 tot 50 miljoen slachtoffers, zo’n 110 tot 135 keer meer dan de COVID-19 slachtoffers tot nu toe. En de mogelijkheden van communicatie, samenwerking en de inzet van technologie om tot oplossingen te komen, zijn nu oneindig veel groter dan tijdens de Spaanse griep.

Enkelvoudige getallen hebben vaak de neiging om heel groot, of juist heel klein, te lijken. Dat geldt ook binnen uw organisatie en daarmee is het altijd wenselijk om cijfers in verhouding te zien: deel en vergelijk.

Minder nieuws consumeren geeft meer rust en minder stress.

Principe 4: Bereken de risico’s. Van oudsher is angst iets dat in ons oerbrein ingebakken zit en dat was vroeger een heel handig overlevingsmechanisme, het stelt ons in staat om een in crisissituatie zonder na te denken te kunnen kiezen tussen vechten, vluchten of bevriezen. Vandaag de dag is het in de meeste gevallen verstandiger om dit mechanisme te onderkennen en er berekend mee om te gaan. Ja, COVID-19 is beangstigend, zeker omdat we er nog niet echt grip op hebben en een echte behandeling, medicijn en vaccinatie er nog niet zijn. En je zult maar besmet zijn of een slachtoffer in je omgeving kennen: vreselijk. Maar toch, hier in Nederland zijn er tot nu toe bijna 6000 slachtoffers (per 31 mei 2020), dat is 0,03% (1 op de 2900 mensen) van de Nederlandse bevolking. De kans om te overlijden door COVID-19 is daarmee niet heel erg groot, zeker als de geldende maatregelen in acht worden genomen. Nogmaals ter vergelijking: de Spaanse griep kostte 2,15% van de wereldbevolking het leven, 1 op de 47 mensen.

Mijn credo: Wees voorzichtig maar sla niet door in het proberen om alle risico’s af te dekken.

Een laatste tip: Beperk de hoeveelheid nieuws die je tot je neemt. Het nieuws focust over het algemeen op de negatieve zaken (want dat wil ons oerbrein nou eenmaal graag horen). Continu slecht nieuws aanhoren is enorm belastend voor ons brein. Minder nieuws consumeren geeft meer rust en minder stress.