‘Ik ben altijd wat minder ingetogen geweest’

Jurist Bram Moszkowicz is gelukkiger dan ooit, hoopt op een tweede kans, maar zit intussen niet stil. Hij is geregeld te zien in de media en geeft antwoorden op vele vragen tijdens boeiende lezingen. Over beruchte rechtszaken, Bram als open ‘best wel aardig’ mens, de kracht van beeldvorming en vallen en opstaan. Ondernemers kunnen van hem leren wat veerkracht is nadat iets is misgegaan en advocaten leert hij hoe ze overtuigend kunnen pleiten. Een hele eer noemt hij dat.

Bram Moszkowicz overweegt of hij een verzoek tot her-beëdiging zal indienen. “Meer kan ik daarover niet zeggen. Ik zou een tweede kans als advocaat geweldig vinden en het moge duidelijk zijn dat ik daarop hoop. Ieder mens verdient een tweede kans. Ik ook. Ten slotte heb ik geen strafbare feiten gepleegd. Op 4 april 2013 om vier uur ’s middags, dat vergeet ik nooit, heeft het Hof van Discipline in ’s-Hertogenbosch mij in hoger beroep ‘levenslang’ geschrapt van het tableau. Ik geef toe dat ik fouten heb gemaakt en bijvoorbeeld verplichte cursussen niet heb gevolgd.

”Iedereen kan op het punt komen dat het misgaat en dan is het belangrijk veerkracht te tonen.”

Een schorsing voor een half jaar zou voorstelbaar zijn geweest, maar met name de uitgesproken strafmaat is door vriend en vijand nooit goed begrepen”, vertelt hij in de lounge van het statige Haagse Hotel des Indes, een tafeltje verwijderd van een oud-collega, zoals nu de realiteit is. “Vijf jaar na de uitspraak mag je vragen om een herziening – en nu hoef je zelfs zo lang niet meer te wachten. Daar zit ik nu bijna twee jaar overheen. Dus dit zou het moment kunnen zijn.” Veel mensen, maar vooral ook ondernemers willen horen hoe Bram Moszkowicz is omgegaan met die tegenslag. “Ze luisteren daar geïnteresseerd naar, omdat ze beseffen dat het hen, misschien in een andere vorm, ook kan overkomen.

Iedereen kan op het punt komen dat het misgaat en dan is het belangrijk veerkracht te tonen. Van mij willen ze horen hoe dat moet. Natuurlijk kan ik alleen spreken over mijn eigen ervaringen en die deel ik dan. Als ze vragen waarom het fout is gegaan, antwoord ik vaak dat ik meer advocaat dan ondernemer ben geweest en daardoor bepaalde zaken heb laten liggen.” Ik geef ook aan dat beeldvorming in Nederland funest kan zijn en dat er bijna niet tegen te vechten is als mensen een bepaald idee over jou hebben, laat staan dat je dat makkelijk kunt bijstellen. Wat dat betreft heb ik eveneens mijn lesje geleerd en dat geef ik graag door.”

De andere kant van Bram

Door zijn lezingen, zijn optredens in ‘RTL Boulevard’ en persoonlijke, soms zelfs ontroerende interviews leert het publiek een andere kant van Bram kennen. “In de herfst van 2018 ben ik door Ivo Niehe geïnterviewd in de ‘TV Show op reis’. Daar heb ik ook gesproken over wat er allemaal is gebeurd en mijn overweging herziening aan te vragen. Ik ben altijd op mijn hoede, maar Ivo is een vakman, die meer uit mensen weet te krijgen dan ze zelf willen.” Wanneer zijn zonen Nathan en Micha in de uitzending aardige dingen zeggen pinkt Bram een traantje weg. “Maar Ivo laat dat met respect zien.” Voor 2012 is Bram altijd qualitate qua te gast in televisieprogramma’s, in zijn hoedanigheid als advocaat. Dat beperkt hem in wat hij kan en mag zeggen.

“Ik probeer duidelijk te maken dat een advocaat niet vrijuit kan spreken of open kan zijn, vanwege het beroepsgeheim en om de cliënt niet te schaden. Na mijn schrapping is dat veranderd, kan ik die openheid wel geven en meer van mezelf laten zien, ook wanneer het gaat over wat er is gebeurd. Tegenwoordig hoor ik na afloop van een lezing geregeld ‘u valt eigenlijk best mee’ of ‘u bent best aardig’. Dat is leuk om te horen, maar geeft tegelijk aan dat men vaak een bepaald beeld van iemand heeft dat niet helemaal strookt met de werkelijkheid.” Die is, dat hij daarvoor natuurlijk dezelfde Bram was, maar mensen dat niet zagen doordat ze niet door zijn toga heen konden kijken.

De weg vrijgemaakt

Als advocaat is mr. Bram geregeld te gast in praatshows van onder anderen de volgens hem ‘geweldige interviewers’ Jeroen Pauw en Paul Witteman. “Dat deed ik niet per se voor mijn plezier, maar omdat ik geacht werd dat te doen in het belang van mijn cliënt. Ik zat ’s avonds soms ook liever op de bank. Jarenlang, tot hij 2015 moet stoppen vanwege zijn verbintenis met een politieke partij, is hij ook te zien achter de desk van ‘RTL Boulevard’. Aan optreden in de media is volgens hem in de moderne advocatuur moeilijk meer te ontkomen.

“Het Openbaar Ministerie heeft tegenwoordig eveneens een persofficier en de rechterlijke macht een persrechter. Dan moet de verdediging zich ook weren. Ik denk dat ik de weg daarvoor wel heb vrijgemaakt en inmiddels horen we dus alle facetten van een zaak, al schieten we daarin soms een beetje door. Er is bijna geen praatshow meer waarin het niet gaat over misdaden en rechtszaken. Over het algemeen is het een goede ontwikkeling dat vaker opener en met meer duiding wordt gesproken over het recht. Dat is ook wat ik in ‘Boulevard’ heb gedaan. Dan was er een vonnis dat niemand begreep en probeerde ik dat uit te leggen. Daar zat iets moois aan.” Tijdens lezingen zijn er altijd mensen die vragen of hij wil vertellen over meer of minder beruchte rechtszaken uit het verleden.

”Na de periode dat ik Geert Wilders’ raadsman was zijn er wat krachten samengevoegd tegen mij”

“Ik kan niet over alles praten, maar bijvoorbeeld wel over hoe het ging toen ik met het hele Nederlandse journaille naar Suriname trok om daar Desi Bouterse voor het eerst op te zoeken. Of ik vertel over de humor die iemand als Cor van Hout had, een van de ontvoerders van Freddy Heineken in 1983. Dat klinkt gek, maar het zijn ook mensen die ik op een voor de meesten onbekende manier heb leren kennen. Die man had makkelijk CEO van een groot bedrijf kunnen worden, zo slim was hij. Dat zijn leuke en smeuïge verhalen die ik, samen met anekdotes uit de rechtszaal op verzoek graag vertel. Ik heb tenslotte 27 jaar lang dat soort mensen bijgestaan. “Weet je”, zegt hij beschouwend, terugkomend op die beeldvorming. “Voor die schrapping heeft zich weinig negatiefs voorgedaan, maar na de periode dat ik Geert Wilders’ raadsman was zijn er wat krachten samengevoegd tegen mij. In een korte periode is er veel gebeurd. Daar zijn deze twee zinnen de beknopte samenvatting van”, lacht Bram.

Cursus ‘Overtuigend pleiten’

Drie keer per jaar geeft Bram Moszkowicz de eendaagse cursus ‘Overtuigend pleiten’ in opdracht van Sdu Uitgevers, welk bedrijf is gespecialiseerd in vakinformatie voor de juridische, fiscale en bestuurlijke professional. “Het is voor een geschrapte advocaat eervol andere advocaten les te mogen geven. Zure journalisten, die dat schandelijk vonden, gingen mij bellen en vroegen ook de Nederlandse Orde van Advocaten om commentaar. Sdu heeft toen gezegd dat ‘meneer Moszkowicz niet is geschrapt omdat hij slecht kon pleiten’. Ik mag geen toga meer aan en geen verdachten in de rechtszaal bijstaan, maar wel juridische adviezen geven. Dat doe ik ook. Bovendien volg ik constant de laatste ontwikkelingen in mijn vakgebied. Dat heb ik mezelf opgelegd.

Over de cursus, maar ook in het algemeen zegt hij: “Pleiten kun je niet leren als het niet al in je zit. Je kunt het wel bijschaven en bepaalde technieken leren. Dat is leerzaam, maar of je daar een groot pleiter van wordt is een heel ander verhaal.” Verandert er veel in zijn vakgebied? Bram: “De afgelopen twintig jaar niet. De rechtspraak is nog steeds ingetogen, maar dat hoort zo in het Nederlandse landschap. Ik ben zelf altijd wat minder ingetogen geweest. Ze vragen mij wel eens wat ik liever zou willen. Professionele rechtspraak zoals bij ons, of juryrechtspraak, zoals in de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en deels ook in België en Frankrijk. Ik antwoord dan dat als je in Amerika een slechte advocaat hebt, je de klos bent bij juryrechtspraak.

”Jury’s kunnen het mis hebben, maar dat geldt ook voor rechters. Dat is ook mijn grootste bezwaar tegen de doodstraf.”

In Nederland betekent een slechte advocaat meestal niet dat de verdachte het kan schudden. Als het goed is doen de rechters ambtshalve dan wat een goede advocaat zou hebben gedaan, door in beschouwing te nemen wat men ter verdediging zou kunnen aanvoeren. Als men ben je wat dat betreft veiliger in Nederland, maar het advocatenbloed stroomt door mijn aderen en in die zin zou ik juryrechtspraak wel leuk vinden. Ik zou het wel eens willen meemaken. Jury’s kunnen het mis hebben, maar dat geldt ook voor rechters. Dat is ook mijn grootste bezwaar tegen de doodstraf. Die is niet meer te herstellen. DNA-onderzoek heeft veel ten voordele veranderd en ervoor gezorgd dat veel ter dood veroordeelden in Amerika of ten onrechte geïnterneerden in Nederland alsnog – en soms na lange tijd – zijn vrijgesproken. Vastzitten lijkt me verschrikkelijk, maar als dat ten onrechte is moet dat de hel zijn.”

Grenzen verlegd

“Ik heb ooit mijn vader en mijn zoon een commercial gemaakt voor Centraal Beheer, waarin een botsing zat. Even Apeldoorn bellen dus. In die tijd, 1999, deed je dat niet. Ook mijn optreden in ‘RTL Boulevard’ was niet des advocaten. Ik denk dat wij op onze, maar toch normale manier best grenzen hebben verlegd. Sterker, toen mijn vader Max begon, was het niet gewoon dat advocaten zich voor hun verdediging in strafzaken lieten betalen. Ook hij is een vooruitstrevende pion in de advocatuur geweest.”

Op dit moment is broer Max jr. nog de enige die als advocaat werkt in de eens zo grote advocatenfamilie Moszkowicz. Hij doet civiele zaken. Brams zoon Micha zit in het bedrijfsleven en zoon Nathan is artiestenmanager. “Hij komt wel dichtbij de juristerij, omdat hij veel moet onderhandelen en bezig is met contracten. Lil’ Kleine en Géza Weisz zitten in zijn stal.” Hoe de carrière van Bram er verder gaat uitzien is nog onzeker, misschien gaat hij wel een tweede deel schrijven van zijn bestseller ‘Maffiamaat’. Zeker is wel dat hij geregeld zal opduiken in de media en lezingen blijft geven.

“Daarbij krijgt de zaal alle gelegenheid vragen te stellen. Dat doen ze steeds makkelijker, helemaal als ze eerst een uur lang hebben geluisterd naar een interview met mij op het podium of een lezing hebben bijgewoond. Het laatste half uur kunnen mensen mij alles vragen. Dat is vaak heel boeiend. Ze willen van alles weten over de moeilijkste zaken die ik heb gedaan, maar ook wat mijn lievelingseten is, wat mijn verborgen verlangens zijn, of ik het vervelend vind in een huurhuis te wonen of dure auto’s mis. Ik beantwoord die vragen eerlijk. Ik mis enige luxe, maar ben bepaald niet ongelukkig. Ik ga gelukkiger door het leven en eigenlijk wist ik wat nu bevestigd is: zonder al die materiële zaken kan ik goed door met mijn leven. Dat is nu bevestigd.”

Tekst: Jacques Geluk