De aarde is een begrensd systeem en omdat alle hulpbronnen op deze planeet eindig zijn, moeten wij onze economie zodanig inrichten dat alles wat we nu gebruiken behouden blijft voor een nieuwe bestemming in de toekomst, want alles wat eindig is, is een ‘limited edition’.
Tien jaar geleden nog bijna onbekend is de ‘circulaire economie’ inmiddels een ‘hot-topic’. Maar zoals altijd bij nieuwe begrippen: de manier hoe wij ze begrijpen bepaalt hun effect – vooral op lange termijn. Wetenschappers hebben inmiddels 114 verschillende definities gevonden van de term ‘circular economy’. Van bezit naar gebruik – Het idee dat louter het scheiden van eigendom en gebruik voldoende is om circulair te zijn, is een van de grootste misverstanden rondom de circulaire economie. Overal duiken leasing-, sharing– of andersoortige ‘servicemodellen’ op die van het label ‘circulair’ worden voorzien, de ‘Uberfication of everything’ als weg naar een circulaire economie? Juist niet!
Maar wat is nou wel de kern van de circulaire economie? De aarde is een begrensd systeem en omdat alle hulpbronnen op deze planeet eindig zijn, moeten wij onze economie zodanig inrichten dat alles wat we nu gebruiken behouden blijft voor een nieuwe bestemming in de toekomst, want alles wat eindig is is een ‘limited edition’.
Om dit te bereiken hebben wij een compleet nieuwe architectuur van de economie nodig. Nieuwe businessmodellen kunnen materiaal behoud bevorderen, maar alleen als ze gepaard gaan met andere ontwerpprincipes, nieuwe financieringsconstructies en nieuwe afspraken in de keten. Deze nieuwe architectuur vereist dat wij materialen als asset beschouwen. Daarvoor moeten ze ook goed geregistreerd en gedocumenteerd worden. Alles eindige moet oneindig beschikbaar blijven.
Een van de meest belangrijke voorwaarden is dat de macht over hoe bijvoorbeeld een product tot stand komt en de verantwoordelijkheid daarvoor bij dezelfde partij verblijven – bijvoorbeeld de producent.
Alles eindige moet oneindig beschikbaar blijven.
Een servicemodel à la Uber of Airbnb garandeert dit niet, sterker nog, in deze businessmodellen zijn macht en verantwoordelijkheid volledig van elkaar gescheiden, en dit leidt dikwijls tot meer materiaalverspilling. Terwijl platforms als Uber en Airbnb vaak met de belofte zijn gestart verspilling tegen te gaan door onbenutte capaciteiten beschikbaar te maken, bereiken ze het tegenovergestelde effect. Volgens onderzoek had Uber een belangrijk aandeel in het toenemen van files in Londen en New York.
Vele toeristische trekpleisters zoals Amsterdam, Barcelona en Berlijn kampen met de negatieve gevolgen van Airbnb: de schaarste op de huizenmarkt neemt toe, de vastgoedprijzen exploderen. In plaats dat er minder hotels nodig zijn, kopen beleggers schaarse woonruimte op om deze via Airbnb te verhuren. Daarbij komt nog dat deze businessmodellen zich op geen enkele wijze richten op het behoud van materiaal in de toekomst of rekening houden met de impact die ze hebben op de omgeving.
Maar hoe bereiken we circulariteit dan wel? Het is een complexe reeks aan stappen naar een fundamenteel nieuwe economische werkelijkheid waarin we de hele keten opnieuw moeten ontwerpen. En alles wat wij voor ons leven nodig achten: huizen, auto’s, smartphones, kortom elk product, fungeert als een ontworpen depot van materialen en vervolgens ook zo wordt gebruikt, gedocumenteerd en beheerd – de economie als een grote bibliotheek – de circulaire economie. En hiervoor is het herenigen van macht en verantwoordelijkheid cruciaal.
Begrip komt van begrijpen en wat dat betreft staan wij nog aan het begin om te begrijpen wat de transitie naar een circulaire economie echt inhoudt. Laten wij dan ook hiermee beginnen en het begrijpen oefenen en niet alleen aandacht aan het begrip geven. Wij hopen, dat circulariteit niet de volgende lege huls wordt, maar het begrip voor een nieuwe economische architectuur, die gestoeld is op het bewustzijn, dat wij ons zijn te danken hebben aan alles wat er is.
Bron: Academy Magazine 2020
Sabine Oberhuber is medeoprichter van Turntoo en en werkt samen met organisaties aan het...
Offerte opvragen Bekijk het profiel