Het was een regenachtige avond in Eindhoven toen ik Roanne van Voorst over haar boek Alles onder Controle: hoe high-risk sporters angst overwinnen sprak. Ik was ontzettend benieuwd naar de persoon achter deze titel en hoe ze op dit bijzondere onderwerp gekomen was. Hoe had ze een klimmer als Alex Honnold gestrikt om over zijn angsten te spreken? En had ze ook geleerd om haar eigen angsten te overwinnen?
Roerend door haar koffie spreekt Van Voorst uitbundig over het project. De antropoloog interviewde 15 atleten en specialisten over het overwinnen van angst en het resultaat is een gevarieerd boek met talloze inzichten over een van de meest basale emoties: bang zijn.
En wat blijkt: zelfs ‘s werelds grootste waaghals Alex Honnold staat wel eens met knikkende knieën in de wand.
Hoe kwam je erop om een boek over angst te schrijven?
In Indonesië verbleef ik een jaar in de sloppenwijken van Jakarta en onderzocht daar hoe mensen met risico’s omgingen. Zij leefden onvrijwillig in een enorm gevaarlijke omgeving, maar hadden geleerd om met hun angsten om te gaan.
High-risk sporters zoals Alex Honnold leven echter niet in een sloppenwijk en zoeken vrijwillig risicovolle situaties op. Dat vond ik heel interessant. Bovendien was er nog weinig onderzoek gedaan naar dit onderwerp en de onderzoeken die er waren beschreven high-risk sporters slechts als neurotische adrenalinejunkies.
Toen besloot ik om zelf op onderzoek uit te gaan.
Je interviewde onder anderen Hazel Findlay, Lynn Hill en Alex Honnold. Was het moeilijk om met deze atleten in contact te komen?
Ja, dat was soms wel lastig. Ze zijn namelijk altijd onderweg. Maar via Skype lukte het me toch om ze te pakken te krijgen. Hoewel de sporters heel welwillend waren om mee te werken, heeft het hele project toch een jaar geduurd.
Lees ook: Elisabeth Keijzer “Klimmen zonder angst“
Welke atleet of methode sprak jou het meeste aan?
De angstspier van Hazel Findlay vond ik het meest herkenbaar. Zij ziet angst als een spier die je kunt trainen door angst op te zoeken. Net zoals je met gewichtheffen steeds meer gewicht toevoegt om sterker te worden, helpt het opzoeken van risicovolle situaties om beter te worden in angst-controle. Maar als je te snel gaat, kun je de “angstspier” ook verrekken.
Ook Arno Ilgners focus op nu-motivatie vond ik heel interessant. De van oorsprong Oostenrijkse klimmer is een belangrijke pionier op het gebied van mentale training.
Hij stelt dat er twee types motivatie bestaan: de nu- en eindmotivatie. Eindmotivatie heeft te maken met het bereiken van een einddoel, ofwel een wens voor de toekomst. Hier wordt door sporters doorgaans veel aandacht aan besteed.
Hiertegenover staat de nu-motivatie, die betrekking heeft op zaken die in het heden gebeuren, zoals een mislukte klimpoging. “Wat is er mis met de huidige situatie?” is de vraag die daarbij centraal staat.
Inzicht verkrijgen in je nu-motivatie helpt enorm om je doelen te bereiken. Want als het niet duidelijk is waarom je nu iets wil veranderen, wordt het later lastig om je wens uit te laten komen.
In je boek schrijf je dat de atleten die je interviewde geen hersenloze adrenalinejunkies zijn. Ervoer je dat ook tijdens de gesprekken?
Tussen de geïnterviewden zullen hoogstwaarschijnlijk wel wat adrenalinejunkies zitten. Vooral in snelle sporten als BASE-jumpen zullen ze veel voorkomen, omdat de kick heel kort en intens is.
Toch zou ik ze niet snel als adrenalinejunkies omschrijven. Deze sporters lijken eerder verslaafd aan het gevoel dat ze zichzelf overstijgen. Het succesvol springen van een hoge klif of gebouw maakt de atleten trots en geeft hen het gevoel dat ze capabel zijn; dat ze de elementen overwonnen hebben.
Hoe komt het dat sommige personen (zoals Alex Honnold) risico’s opzoeken terwijl anderen daar ver van wegblijven? Waarom zoeken alleen zij dat gevaar op?
Ik denk dat veel atleten in het wereldje van gevaar zijn gerold. Ze groeiden erin, ontmoetten gelijkgestemden en verlegden langzaam hun grenzen. Lynn Hill en Steph Davis kregen bijvoorbeeld relaties met high-risk sporters en kwamen zo in aanraking met risicovolle situaties.
Gebouwenklimmer Alain Robert werd daarentegen geïnspireerd door foto’s die hij in magazines zag. Met een flinke dosis motivatie en zelfdiscipline overwon hij langzaam maar zeker zijn hoogtevrees en beklom jaren later de hoogste gebouwen ter wereld – en dat zonder zekering.
Wat kunnen we leren van de durfals die je sprak?
Allereerst leren ze ons dat we angst serieus moeten nemen. Het is een gut feeling die ons voor veel reële gevaren behoedt.
Maar ze laten ons ook zien dat angst niet onoverwinnelijk is. Door angst onder ogen te komen kunnen we groeien als sporter en persoon. Angst kan namelijk veel verpesten. Het vernauwt je blik en beperkt de ervaring.
Een klimmer met voorklimangst die boven zijn haak staat ziet bijvoorbeeld de grepen niet meer, waardoor hij er niet in slaagt om zijn project te klimmen. Het overwinnen van angst is dan enorm bepalend om zijn doel te behalen.
Toen Martin Fickweiler over zijn solo-expeditie op Baffin Island sprak was hij heel open over zijn angsten en twijfels. Er kon van alles misgaan op zijn reis. Er liepen gevaarlijke ijsberen rond, het weer kon omslaan of hij kon gewond raken. Bovendien was hij helemaal alleen!
Ondanks deze gevaren was hij vastbesloten om de tocht te maken en het gaf hem uiteindelijk enorm veel vertrouwen in zijn eigen kunnen. Het overwinnen van zijn angst maakte hem trots en heeft hem veel over zichzelf geleerd.
Heeft dit onderzoek jou ook geholpen over je angsten heen te komen?
Jazeker. Een paar jaar terug reed ik op de snelweg toen opeens het dekzeil van een vrachtwagen losliet en op mijn voorruit afstevende. Gelukkig kon ik het zeil net ontwijken en liep het met een sisser af, maar ik was doodsbang geworden om opnieuw in de auto te stappen.
Lees ook: onze recensie van Alles Onder Controle
De angstspier van Hazel Findlay heeft me toen geholpen om mijn angst onder ogen te komen. Ik maakte een soort dates met mezelf om mijn angstspier te trainen. Ik stapte in de auto, zocht de grens op en kon zo langzaam mijn “spier” versterken.
De inzichten van de sporters die ik interviewde kunnen dus zeker helpen om je eigen angsten te overwinnen. Al kun je sommige dingen nog altijd beter aan de professionals overlaten.
Steph Davis: klimmer en BASE-jumper
Coverfoto: Marijn Smulders
