Zet AI in voor betere gezondheidszorg

Niet alleen de kennis, ook de praktijkervaring van een arts is belangrijk. Daar is iedereen het over eens.  Een arts neemt voortdurend beslissingen met mogelijk grote consequenties. Deze beslissingen worden echter vaak op grond van onvolledige informatie genomen. Want we weten enorm veel van het complexe menselijk lichaam, maar het is voor artsen ontzettend moeilijk in te schatten welke behandeling daadwerkelijk bijdraagt aan de kwaliteit van leven van die specifieke patiënt in de spreekkamer. Dit is het gevolg van de manier waarop behandelingen onderzocht worden en van hoe artsen toegang krijgen tot (nieuwe) medische kennis.

“Hoe leren we uit de praktijk welke behandeling daadwerkelijk bijdragen aan goede gezondheidszorg? Laat je inspireren door prikkelende voorbeelden in opiniestuk @pacmedhealth @nrclive”
Tweet this!

Klinische tests versus de praktijk

Er wordt veel onderzoek gedaan naar de werking van nieuwe medicijnen en behandelingen in een klinische setting. De huidige richtlijnen worden opgesteld op basis van al het beschikbare wetenschappelijke bewijs op basis van de meest zuivere manier van het onderzoeken van een nieuw medicijn: de Randomized Controlled Trial (RCT). Hier wordt een groep patiënten willekeurig van elkaar gescheiden en krijgt de helft het te onderzoeken medicijn toegediend, de andere helft een placebo. De verschillen in ziekteverloop stelt de onderzoeker vervolgens in staat heel zuiver conclusies te trekken over de werking van het medicijn.

Echter, lang niet alle behandelingen worden uitgebreid onderzocht en/of bewezen effectief te zijn, en lang niet alle typen patiënten nemen deel aan dit onderzoek. Zo worden vrouwen, kinderen en ouderen structureel minder onderzocht en worden bijvoorbeeld patiënten met meerdere aandoeningen uitgesloten van onderzoek, omdat vaak de mono therapeutische (één behandeling) werking van een medicijn wordt onderzocht. Met 9 miljoen chronisch zieken en 13% van de bevolking (37% voor 55+) met 2 of meer chronische aandoeningen komen deze patiënten wel in grote getale in de praktijk voor. En door vergrijzing en de steeds langer wordende verwachte levensduur, wordt er verwacht dat dit percentage alleen nog maar oploopt.

Financiële incentives

Daarnaast is de ontwikkeling van nieuwe medicijnen winst gedreven, en vooral medicijnen die later veel geld kunnen opleveren krijgen veel aandacht. Dit zijn niet altijd de medicijnen met de grootste toegevoegde waarde voor kwaliteit van leven. Sterker nog, van een groot deel van de beschikbare behandelingen is de invloed op kwaliteit van leven niet eens goed onderzocht. Deze financiële incentives hebben invloed op de opzet van het onderzoek, de focus ligt meer op het aantonen dát een middel werkt in plaats van het onderzoeken óf het werkt. Dit resulteert in inclusie van relatief gezonde patiënten en publicaties over met name de positieve effecten van behandelingen en minder over mogelijke negatieve effecten en/of bijwerkingen.

Dit alles heeft grote impact op de stijgende zorgkosten en belangrijker: op de patiënt. Steeds meer mensen belanden in het ziekenhuis door problemen met medicijnen of komen te overlijden door fouten die voorkomen hadden kunnen worden.

Een digitaliserende wereld

Tegenwoordig zijn er steeds meer mogelijkheden om ook uit de praktijk te leren welke behandeling daadwerkelijk voor wie heeft gewerkt door het slim inzetten van de beschikbare data. Om een meer persoonlijke en meer precieze gezondheidszorg mogelijk te maken, zou deze manier van leren structureel onderdeel moeten zijn van de besluitvorming van artsen.

Een arts genereert steeds meer digitale medische informatie tijdens het verlenen van zorg en er zijn toenemende mogelijkheden deze te analyseren. Wanneer we een grote verzameling van patiënten analyseren met verschillende kenmerken, labwaardes, klachten en medische voorgeschiedenis kunnen we achterhalen welke factoren daadwerkelijk maken dat een behandeling effectief zal zijn in de praktijk. Of bijvoorbeeld welke combinatie van medicijnen maken dat een behandeling niet het gewenste effect zal hebben. Wanneer deze informatie vervolgens op een duidelijke, transparante manier aan de arts gepresenteerd wordt, kan deze zijn of haar beslissingen baseren op wat er in de praktijk bij vergelijkbare patiënten écht heeft gewerkt.

Dit is niet een manier om RCT’s te vervangen. Het is wel een waardevolle toevoeging aan de informatie waar een arts in de praktijk toegang toe heeft, een toevoeging die meer past bij deze tegenwoordige tijd met minder schaarste van informatie. Het is een manier voor artsen om meer van hun eigen ervaringen te leren, en de ervaringen van al hun collega’s. Deze bron van informatie ligt er, dus moet structureel onderdeel gaan uitmaken van de werkwijze en besluitvorming van artsen.

Think big, start small

Waar er grote beloftes in de wetenschap zijn over het op deze manier inzetten van de beschikbare informatie, zijn er nog weinig concrete voorbeelden uit de praktijk. Er is onduidelijkheid over hoe dit precies in de werkwijze van artsen ingebed moet worden om een synergie tussen de onvervangbare kunde van een arts en de toenemende mogelijkheden van computers te creëren. Bovendien zijn niet alle onderdelen van ons huidige zorgstelsel hier optimaal voor ingericht. Dit mag geen reden mag zijn om stil te staan in de ontwikkeling. Juist door te proberen komen we erachter wat nodig is om al deze beschikbare informatie optimaal in te zetten voor arts en patiënt. Het is daarbij belangrijk om uit te gaan van wat er al wel mogelijk is, en te doen wat er al kan.


Willem Herter studeerde Natuurkunde en richtte met Hidde Hovenkamp en Wouter Kroese Pacmed op na hun deelname aan de Nationale Denktank 2014, waar het initiatief werd genoemd als één van de 10 oplossingen om de maatschappelijke waarde van Big Data te benutten. Bij Pacmed wordt Machine Learning met medische expertise gecombineerd om de beslissing van de arts te ondersteunen. Pacmed werd genoemd in de Sprout 25 onder de 25 van 2017.


In aanloop naar de NRC Live conferentie over kunstmatige intelligentie delen wij regelmatig opiniestukken van onze sprekers.

Bekijk programma

Blijf op de hoogte!

Blijf op de hoogte!

Wil je op de hoogte blijven van toekomstige NRC Live events? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!

Suggesties voor een spreker?

Suggesties voor een spreker?

Ken jij iemand die goed zou kunnen spreken op een van onze events? Stel dan een spreker aan ons voor!