Vier crises in Europa

Europa wordt geteisterd door vier crises. Poetin rammelt aan de poorten van Kiev en niemand weet waar hij stopt. Nationale grenzen zijn in ieder geval niet meer heilig. Het Midden-Oosten is een strijdtoneel geworden met grote vluchtelingenstromen als gevolg. De eurocrisis is nog steeds niet opgelost, maar even geparkeerd door kunst en vliegwerk van de Europese Centrale Bank. En ten slotte is het politieke centrum gekrompen. Door de opkomst van populistische partijen die het goed doen in de verkiezingen is de politieke slagvaardigheid van coalitiekabinetten afgenomen.

Nu is het tegelijkertijd optreden van vier crises niet zo uitzonderlijk. Dat komt wel vaker voor in de geschiedenis. Nee, wat de huidige situatie zo verontrustend maakt is dat de vier crises elkaar verergeren. Zij voeden elkaar als het ware.

Kijk maar. Poetins overmoedigheid wordt gestimuleerd door het zwakke optreden van Europa. Europa is kennelijk niet in staat om de eurocrisis structureel op te lossen door meer integratie op het gebied van begrotingsbeleid. Het gevolg is dat de ECB kwantitatieve verruiming uit de kast heeft gehaald in de hoop de Europese economie aan te slingeren, terwijl iedereen weet dat de lage rente die er mede een gevolg van is, grote risico’s inhoudt voor spaarders en pensioenen. Poetin weet dat spaarders en houders van pensioenen binnenkort in opstand komen. Hij weet ook dat pacifisten in Europa een noodzakelijke verhoging van het defensiebudget blokkeren. En hij weet dat de bijstandsclausule van de NAVO steeds meer een papieren aangelegenheid is geworden. Het gevolg is dat zijn expansiezucht niet wordt getemperd, temeer daar populisten in Europa en ‘Putin Versteher’ hem veel gunnen. De afbrokkeling van het politieke centrum hangt dus ook samen met Poetins wapengekletter.

Diezelfde erosie van het politieke midden wordt ook bevorderd door de implosie van het Midden-Oosten met alle vluchtelingenstromen die er het gevolg van zijn. Kiezers stellen nuchter vast dat regeringen niet weten om te gaan met migratiestromen en terrorisme en stemmen steeds vaker op partijen die ferme taal uitslaan.

We zitten dus behoorlijk in de penarie. We zullen hoe moeilijk het ook is manieren moeten vinden om de negatieve spiraal tussen deze vier crises te doorbreken. Zonder de pretentie hebben dit lastige probleem te kunnen oplossen denk ik dat de volgende maatregelen echt zouden kunnen helpen. Wij moeten onze energieafhankelijkheid van het Midden-Oosten verminderen door schaliegas uit de VS te importeren. Wij moeten ons defensiebudget flink verhogen om Poetin te kunnen afschrikken. En wij moeten potentiele Syrië-gangers proberen te overtuigen dat de rechtsstaat er ook voor hen is. Discriminatie zal veel meer bestreden worden.

Tegelijkertijd zullen wij de cultuur des doods van IS op geen enkele wijze moeten relativeren. Het kwaad is namelijk geen verzinsel van christenen in een ver verleden maar manifesteert zich wel degelijk ook in onze geseculariseerde wereld.